U-dönüş olmamalı: Risk düşüyor ama hala yüksek
Fatih Özatay, Dr.
17 Kasım 2023
Gelişmiş ülkeler 2020 ortalarından itibaren yaşamaya başladıkları enflasyonda artış sürecini tersine çevirmeyi başardılar. Birkaç veri: ABD’de yıllık tüketici enflasyonu Mayıs 2021’de yüzde 0.1, Ocak 2021’de ise yüzde 1,4 düzeyindeydi. Bu düzeyler uzun dönemli yüzde 2 hedefinin altındaydı. Enflasyon, sonra, sürekli yükselerek Eylül 2022’de yüzde 9,1 ile zirveye ulaştı. On üç aydır neredeyse kesintisiz düşüyor. Salı günü, Ekim ayı yıllık enflasyonu yüzde 3,2 olarak açıklandı. Düşüş, daha az çarpıcı olsa da enerji ve gıda fiyatlarındaki değişmelerin hariç tutularak hesaplanan çekirdek enflasyonda da gözleniyor.
[Devamı]
"Türkiye'nin, Arjantin olma tehlikesi var..."
Fatih Özatay, Dr.
15 Kasım 2023
Tabloda, Arjantin, Kore ve Türkiye’nin kişi başı gelir düzeylerinin ABD’nin kişi başı gelir düzeyine oranları yer alıyor. Arjantin’in hali içler acısı. 1980’e oranla müthiş bir düşüş var. “Makul bir ekonomi programı uygulamaya başlamazsak, Türkiye’nin Arjantin gibi olmak tehlikesi var” saptamasının arkasındaki nedeni gayet güzel özetliyor. Büyük bir refah kaybı yaşamış Arjantin son elli yılda. Buna karşılık, Kore müthiş bir iş yapmış. IMF’nin ülke sınıflamasında Kore artık ‘gelişmiş’ grubunda. Sabah boş yere ‘yükselen ve gelişmekte olan ülkeler grubunda’ arayıp durdum. Dikkatinizi çekerim; Kore 1980’de Türkiye’nin gerisinde. Hem de bayağı gerisinde. Sonra bizi geçiyor. Türkiye de fena iş çıkarmamış ama hala ABD ile arasında büyük bir gelir farkı var.
[Devamı]
Bütçe gerçekleşmeleri üzerine
Fatih Özatay, Dr.
10 Kasım 2023
Salı günü Ekim ayına ait Hazine nakit dengesi açıklandı. Bütçe dengesine ilişkin veriler ise Eylül ayı için var. İkinciye göre Eylül’de gerçekleşen bütçe açığı, nakit dengesi tablosunun gösterdiği bütçe açığından yüzde 16 daha yüksekti. Her zaman böyle olması gerekmiyor elbette. Daha güncel olan ve açığın daha düşük düzeyde gittiği nakit dengesi tablosuna göre, bütçe Ekim ayında 524 milyar lira açık vermiş. Orta Vadeli Program’da (OVP) yer alan 2023 GSYH gerçekleşme tahminine göre, ilk on ayın nakit bütçe açığının tüm yılın GSYH’sine oranı yüzde 2,1.
[Devamı]
Yüzde 33 ara hedef değilmiş. Peki, hedef ne?
Fatih Özatay, Dr.
08 Kasım 2023
TCMB, geçen hafta perşembe günü yılın son enflasyon raporunu açıkladı. 2024 sonu enflasyon tahminini üç puan yükselterek yüzde 36 yaptı. TEPAV’ın Eylül ayında yayınladığı Ekonomik Görünüm Raporu’nda bu değer yüzde 39 olarak, Ekim başında yayınlanan IMF değerlendirmesinde ise yüzde 46 olarak tahmin ediliyor.
[Devamı]
Kıymet bilmek
Fatih Özatay, Dr.
03 Kasım 2023
Dış politika uzmanı arkadaşlarım var. Onlar bana ekonomide ben de onlara dış politikada işlerin nasıl gittiğini sıklıkla sorarız. Dün yolda karşılaştığım o arkadaşlarımdan biri yine ekonominin nasıl gittiğini sordu. Birkaç gündür bir çalışmayı bitirme telaşındayım, arkadaşım da öğle yemeğine gitmek için kendisini bekleyenlerin baskısı altında. Dolayısıyla kısadan yanıtlamak gerekiyordu soruyu. Şöyle oldu cevabım:
[Devamı]
Riski düşürmeden zor
Fatih Özatay, Dr.
27 Ekim 2023
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK) bugün faiz kararını açıklayacak. Karar öncesinde, para politikası açısından son durumu değerlendirmek üzere TEPAV ‘Para Politikası Değerlendirme Notu’ yayımlamaya başladı. İlki Eylül PPK toplantısından önce, ikincisi de salı günü yayınlandı. Bu not bir grafikle başlıyor. O grafiği buraya taşıyorum; çok şey söylüyor çünkü.
[Devamı]
TCMB’nin işini kolaylaştırmak
Fatih Özatay, Dr.
25 Ekim 2023
Dünyanın içinde bulunduğu durumda merkez bankası bağımsızlığından söz etmek biraz ‘garip’ kaçacak. Ama yaşamakta olduğumuz yüksek enflasyon ortamından kazasız belasız çıkmak istiyorsak, bağımsızlığın önemini vurgulamak gerekiyor. Zira Ekim ayı para Politikası Kurulu (PPK) önümüzdeki perşembe günü yapılacak. TCMB’nin bağımsızlığı yolunda yapılacak yasal düzenlemeler, hiç şüpheniz olmasın hem risk primini hem de döviz kurunu enflasyonu düşürecek yönde etkiler ve PPK üyelerinin işini kolaylaştırır. Neden?
[Devamı]
Arjantin’den ayrıştığımız noktalara sevinmek
Fatih Özatay, Dr.
20 Ekim 2023
Çok şükür. Arjantin giderek bizden ayrışıyor. Hem enflasyon açısından hem de anketlerde önde giden ama kısa süre sonra yapılacak seçimlerde parlamentoda çoğunluğu sağlaması pek mümkün görünmeyen başkan adayı Javier Milei’nin pesoyu atıp ABD dolarını kullanmak için verdiği söz açısından. Bir ara Başkan Menem zamanında da (1989-1999), Arjantin içine düştüğü istikrarsızlıktan kurtulmak için ciddi biçimde ABD dolarını ‘yerli’ para birimi olarak kullanmayı düşündü. Bu yönde yapılan açıklamalar hem ABD’de hem de Arjantin’de tartışmalar yarattı. ABD Kongresi konunun uzmanlarını çağırıp böyle bir uygulamanın ABD’ye getirebileceği olası riskleri ve yararlarını dinledi. Bu proje hayata geçmedi.
[Devamı]
Kredi kartı kullanımında atılan taklalar
Fatih Özatay, Dr.
18 Ekim 2023
Seçimden sonra göreve başlayan yeni Hazine ve Maliye Bakanı, Türkiye’nin rasyonel bir ekonomi politikasına dönmek zorunda olduğunun altını çizmişti. Alınan kararlarla, en azından maliye ve para politikasında rasyonele dönüş yoluna girdiğimiz görülüyor. Ancak oldukça zorlu bir yol olduğu açık. O kadar çok mıntıka temizliği yapılması gereken alan var ki.
[Devamı]
Finansman sorunu sürüyor: Şimdilik mi?
Fatih Özatay, Dr.
13 Ekim 2023
Dün basında, Hazine ve Maliye Bakanı’nın büyük uluslararası finans kurumu temsilcileriyle yaptığı görüşmede, temsilcilerin, özellikle, rasyonele dönüşü hedefleyen programdan tersine dönüş yaşanıp yaşanmayacağı üzerinde durdukları haberleri vardı. Son yazımda yer verdiğim Financial Times Türkiye incelemesinde ve IMF’nin son Türkiye notunda da aynı risk dile getiriliyordu. Bu vurgu yeni de değil; uzun bir süredir hem bu köşede hem de başka uzmanların analizlerinde bu riskin altı çiziliyor ve bir U-dönüşün olmayacağına Türkiye ekonomisi ile ilgilenenlerin ikna edilmesinin gerekli koşul olduğu belirtiliyor.
[Devamı]
