Arşiv

  • Mart 2024 (10)
  • Şubat 2024 (19)
  • Ocak 2024 (18)
  • Aralık 2023 (17)
  • Kasım 2023 (14)
  • Ekim 2023 (15)
  • Eylül 2023 (12)
  • Ağustos 2023 (21)
  • Temmuz 2023 (18)
  • Haziran 2023 (13)
  • Mayıs 2023 (9)
  • Nisan 2023 (9)

    Ekonomi Büyüdü. Sevinin küçükler, övünün büyükler!
    M. Coşkun Cangöz, Dr. 13 Mart 2024
    Milli bayramlarımızın resmi törenlerle, şenliklerle kutlandığı zamanlarda büyükler kurdukları Cumhuriyetle, yaptıkları devrimlerle övünürken onun nimetleriyle yaşayan ve Cumhuriyetin geleceği olan biz çocuklara da sevinmek düşerdi. Önceki hafta açıklanan 2023 büyüme rakamlarının ardından gelen açıklamalar bana biraz o günleri hatırlattı. Zira ekonomi “depremlere ve diğer olumsuzluklara rağmen “yüzde 4,5 oranında büyümüştü”. Üstelik büyüme “on dört çeyrektir üst üste” devam ediyordu. Kişi başı gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) da “önceki yıla göre 2 bin 450 dolar artarak 13 bin 110 dolara yükselmişti". Özetle, zenginleşmiştik, ekonomi iyi yönetiliyordu ve bize de sevinmek düşüyordu. [Devamı]
    Neden rasyonele dönmeliyiz? Bir başka gösterge
    Fatih Özatay, Dr. 16 Ağustos 2023
    12 Ağustos’ta basında yer alan habere göre, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz şöyle demiş: “Yaptıklarımızla son 20 yılda Türkiye'yi dünyada alt orta gelir liginden üst orta gelir ligine kadar çıkardık. Yüksek gelirli ülkeler liginin de eşiğindeyiz". [Devamı]
    Aşırı döviz cinsinden borçlanmanın yıkıcı sonuçları
    Fatih Özatay, Dr. 26 Temmuz 2023
    Hazine ve Maliye Bakanlığı geçtiğimiz hafta sonuna doğru haziran ayı kamu borç verilerini açıkladı. Merkezi yönetim borcunun yüzde 67’si döviz cinsinden. Bu, çok yüksek bir oran. Üstelik, 2001 krizinden hemen önceki ve sonraki zirve değerlerden daha da yüksek. Döviz cinsinden ya da Kur Korumalı Mevduat (KKM) gibi döviz kuruna endeksli borç önemli bir sorun. Koşullara göre borçlanma bileşimini geçici olarak değiştirmek başka, yüksek enflasyon ve düşük faiz nedeniyle kendi parasıyla borçlanamayıp başkasının parası cinsinden borçlanmak zorunda kalmak başka. Burada sorun, bu tür borçlanmanın ekonomideki bozuklukların bir sonucu olarak süreklilik kazanması. [Devamı]
    2022 GSYH’sini de öğrendik
    Fatih Özatay, Dr. 03 Mart 2023
    Salı günü açıklanan 2022 GSYH verilerine göre bir yıl öncesine kıyasla Türkiye ekonomisi yüzde 5,6 oranında büyüdü. Üçüncü çeyrekte bir çeyrek öncesine göre GSYH’de sınırlı bir düşüş gerçekleşmişti. Son çeyrekte bu eğilimin devam etmediği ortaya çıktı ve GSYH üçüncü çeyreğe kıyasla yüzde 0,9 oranında. Dikkatimi çeken unsurlar şöyle: [Devamı]
    Deprem GSYH’yi nasıl etkileyebilir?
    Fatih Özatay, Dr. 24 Şubat 2023
    Geçen yılın ikinci yarısında yıllık büyüme oranımız önemli oranda düştü. Dönemsel olarak bakıldığında ise üçüncü çeyrekte sınırlı bir GSYH azalması gözlendi. Dördüncü çeyrek GSYH değerini bu ayın sonunda öğreneceğiz. Muhtemelen sıfıra yakın bir dönemsel değişim olacak. Kısacası, yılın ikinci yarısında GSYH’de yatay bir seyir izlendi. [Devamı]
    İşgücünün GSYH’den aldığı pay serbest düşüşte
    Fatih Özatay, Dr. 03 Haziran 2022
    Geçen yıl yüzde 11 oranında büyüdük. Bu yılın ilk çeyreğinde ise geçen yılın aynı dönemine kıyasla GSYH yüzde 7,3 oranında arttı. Yüksek büyüme oranları oldukları çok açık. Sevinmeli miyiz? GSYH büyümesinin tek başına fazla bir anlam taşımadığı çoğu iktisatçının bildiği bir gerçek. Ekonomi büyürken çevre kirliliği artıyor ve gelecek nesillere yaşanılmaz bir ‘doğa’ mı bırakıyoruz? Kadına şiddet artıyor mu? Adalet mumla mı aranıyor yoksa adil bir yargı mı var? İnsanlar mutlu mu? Gençler bir an önce başka ülkelere kapağı atmak mı istiyorlar yoksa ülkelerinde yaşamaktan çok mu keyif alıyorlar? Peki, GSYH büyüyorken, yani toplumun toplam geliri artıyorken, bu artıştan herkes kabul edilebilir düzeyde yararlanıyor mu? Yoksa bir azınlığın geliri hızla yükselirken, çoğunluğun geliri azalıyor ya da [Devamı]
    İnşaat yatırımları ve ilgili göstergelerde uyum sorunu
    Fatih Özatay, Dr. 04 Ekim 2017
    Bugün, “fani” konulardan azıcık çıkıp “blockchain” teknolojisi kullanılarak dijital merkez bankası parası çıkarılması halinde yaşanabilecek gelişmeler hakkında yazmaya başlamak istiyordum. Bir yandan da acaba biraz daha araştırma okuyup sonra mı konuyu ele almaya başlasam diye tereddüt geçiriyordum. Değerli iktisatçı Zafer Yükseler’in ikinci çeyrek gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) verilerini değerlendiren çalışmasını biraz gecikmeyle de olsa okumam imdadıma yetişti; kararsızlık kalktı, “blockchain ve merkez bankacılığı” daha sonraya kaldı. [Devamı]
    Emtia fiyatları 'farkı' açıklamıyor: Eski-yeni GSYH karşılaştırması (5)
    Fatih Özatay, Dr. 01 Şubat 2017
    Türkiye İstatistik Kurumu’nun yeni GSYH verilerini anlatmak için yaptığı toplantılardaki (Ulusal Hesaplar Sistemi) sunumunun 52'nci sayfasında ana başlık şöyle: 'Farklar ve Kaynakları'. Kastedilen 'fark' eski GSYH serisinden hesaplanan büyüme oranı ile yeni GSYH serisinden hesaplanan büyüme oranı arasındaki fark. Alt başlık ise şöyle: “Soru: 2015 yılında hiçbir gösterge büyüme işareti vermiyor. Buna karşın büyüme neden % 6 civarında?”. Sorulan soru önemli, zira eski GSYH’ye göre 2015 yılının büyüme oranı % 4. Arada önemli bir fark var. Soruya yanıt olarak bir grafik verilmiş. Grafikte 2009-2016 döneminde aylık demir cevheri fiyatları yer alıyor. 2015 yılında keskin bir düşüş var demir cevheri fiyatında. Sunumun bir sonraki sayfasında yine aynı üst başlık var ve alt başlıkta yine aynı soru [Devamı]
    Sanayi üretim endeksinin anlamı kaldı mı? Eski-yeni GSYH karşılaştırması (4)
    Fatih Özatay, Dr. 11 Ocak 2017
    Pazartesi günü kasım ayı sanayi üretim endeksi verisi açıklandı. “Normal koşullar altında” sanayi üretim endeksi önemli bir veri; gelişmişlerde de bizim gibi ülkelerde de. Hem ekonominin önemli bir kesiminde ne olup bittiğini yansıtıyor hem de GSYH serilerinden daha güncel. Mesela Türkiye’de 2016 yılının son çeyreğinde GSYH’nin nasıl şekillendiğini ancak mart ayının sonunda öğreneceğiz. Oysa şu anda kasım ayı sanayi üretimini “biliyoruz”.Dikkat ederseniz “hem normal koşullar altında” dedim hem de “biliyoruz” sözcüğünü tırnak içine aldım. Grafiğe bakılınca neden böyle yaptığım açık biçimde ortaya çıkacak. Şu: Yeni GSYH’nin sanayi katma değeri alt kalemi sanayide olan biteni (yani gerçeği) yansıtıyorsa pazartesi açıklanan ve üzerinde bayağı yorum yapılan sanayi üretim endeksi verisi gerçeği [Devamı]
    Eski-yeni GSYH karşılaştırması (3)
    Fatih Özatay, Dr. 28 Aralık 2016
    Eski GSYH serisiyle yenisi arasındaki önemli farklardan biri de yeni seride toplam yatırım harcamalarının GSYH’ye oranının eskisine kıyasla yaklaşık on puan yükselmesi. Eskiden yatırım-GSYH oranımızın gelişmekte olan ülkelerde gözlenen ortalama yatırım-GSYH oranına kıyasla çok düşük olduğunu belirtiyorduk. Yeni serideki veriler ışığında yatırım-GSYH oranımızın gelişmekte olan ülkelerin ortalamasına çok yaklaştığını söyleyebiliriz.Ancak toplam yatırımlar için geçerli olan bu olumlu gelişme makine-teçhizat alt kaleminde gözlenmiyor. TÜİK artık yatırım harcamalarını eskiden yaptığı gibi inşaat ile makine-teçhizat ikili ayrımında değil, inşaat, makine ve teçhizat ile diğer aktifler üçlü ayrımında yayınlıyor. 1999’un ilk çeyreği ile 2016’nın ikinci çeyreği arasındaki dönemde makine ve teçhizat [Devamı]