Tekel ile üniversite sınavına girecek öğrencilerin ortak yanı
Güven Sak, Dr.
11 Şubat 2010
Bu hafta Tekel işçileri meselesi ile ilgili ne düşündüğümü sizlerle paylaşmıştım. Bu arada üniversite sınavına bu yıl girecek öğrencilerin katsayı derdi de ortalığı kapladı. Hiç düşündünüz mü, üniversite sınavına bu yıl girecek öğrencilerle Tekel'in tütün işleme tesislerinin kapatılması ile 4-C statüsüne aktarılacak işçilerin ortak yanı nedir? "Hadi canım" demeyin, gelin bir dinleyin: İkisinin ortak yanı da kamuda sürekli değişen kararlar nedeniyle yakın geleceği öngörememektir. Öngörülemezlik karar almayı zorlaştırır. Yatırım ortamını da bozar. Geleceğini tasarlamak isteyenleri zora koşar. İç karartır. Kötüdür. Türkiye, kamu kararları ile bireylerin hayatlarının karartılması, geleceklerinin belirsizleştirilmesi konusunda dünya rekortmeni sayılır. Sıralamaya kalksak, şu son birk
[Devamı]
Bankacılık daha fazla sermaye gerektirecek
Hasan Ersel, Dr.
10 Şubat 2010
Son iki yazımda Volcker Kuralı'ndan söz edip durdum. Haklı olarak "Bundan bize ne?" diye sorabilirsiniz. Gerçekten, Türkiye ABD'ye ne kadar benziyorsa, mali sistemimiz de ABD'ninkine o kadar yakın. Üstelik Volcker Kuralı'nın ABD'de, görülebilir gelecekte uygulanacağını da pek düşünen kimse yok. Görebildiğim kadarıyla mali kesimden ve senatörlerden gelen tepkiler "Volcker haklı ama umarız uygulamaya kalkışmazlar, çünkü..." biçiminde. Bu tepkiyi gerekçelendirmek için de bin dereden su getiren açıklamalar şimdiden yapılmaya başlandı bile. Volcker de herhalde, bunu öngördüğü için sempatik bir biçimde, "hayaletinin bu önlemleri almayanları gelip rahatsız edeceği" tehdidini savurmaya gerek duydu. ABD'de yönetim bu noktadan sonra mutlaka bir şeyler yapacak. Ama bunların radikal önlemler olacağı k
[Devamı]
Tekel, maliye politikasızlığı sorunu
Güven Sak, Dr.
09 Şubat 2010
Tekel işçileri bu saatten sonra elbette son derece haklıdır. Lafı eğip bükmeye de gerek yoktur. Ortada küresel krizin getirdiği derin bir sosyal felaket ihtimali vardır. Hükümet ise sosyal barışı korumak için ne yaptığını biliyor gibi görünmemektedir. Yaklaşık iki aydan beri, ülkemizin gündeminde yer bulmaya çalışan Tekel işçileri meselesine, ülkenin değişen koşullarını tespit ederek yaklaşmakta fayda vardır. Mesele esasen Tekel işçileri meselesi filan değildir. Mesele "küresel kriz sonrasında" kamu maliyesi, özelleştirme ve sosyal politika arasındaki etkileşime nasıl bakılacağı meselesidir. Hükümetimizin, Tekel işçileri özelinde bakıldığında, her zamanki gibi, değişenin farkında olmadığı ve de belirgin bir politika çerçevesine sahip olmadığı dikkati çekmektedir. İsterseniz önc
[Devamı]
İşsiz aileye ayda 300 lira
Fatih Özatay, Dr.
08 Şubat 2010
Cumartesi günü Murat Yetkin'in köşesinden öğrendik: CHP Genel Başkanı Deniz Baykal ilk seçim vaadini açıklamış. Bu açıklama, aynı gün Radikal'in birinci sayfasından 'işsiz aileye ayda 300 lira' başlığıyla duyuruluyordu. Yetkin, Baykal'ın ağzından ayrıntıyı şöyle veriyor: "Sosyal hizmet uzmanları saptayacak. Buna göre bir ailede kimse çalışmıyorsa ve aile en düşük gelir grubunda yaşıyorsa, ailenin reisi olarak kadına ayda 300 lira maaş verilecek. Bu ödeme aileden biri iş buluncaya kadar devam edecek." Seçim, bir siyasi parti ve vaat sözcükleri yana geldiğinde ilk bakışta yine popülist bir açılım düşüncesi insanın aklına geliyor. Öyle değil ama. 26 kasım tarihinde bu köşede TEPAV, Dünya Bankası ve UNICEF'in ortaklaşa gerçekleştirdikleri Türkiye Refah İzleme Anketi'nin bulguları yer
[Devamı]
Bankaların faaliyet alanı neden daraltılmalı
Hasan Ersel, Dr.
08 Şubat 2010
Bankalar aynı anda pek çok mali hizmet sunarlar. Kişilerin tasarruflarını toplar ve değerlenmesini sağlarlar. Örneğin mevduat, kredi verirler, döviz işlemleri yaparlar, teminat mektubu verirler vs. Çağdaş bir piyasa ekonomisinde bu tür hizmetlerin gerekli olduğu açık. Ancak niçin bu hizmetlerin tümünü "banka" adını verdiğimiz bir kuruluş sunuyor? Böyle olacağına bu hizmetlerin her birini o konuda uzmanlaşmış bir kuruluş sunsa toplumsal açıdan daha iyi olmaz mı? Uzmanlaşma, verimliliği artıracağı için rekabet koşulları altında, bundan hem söz konusu kurumlar hem de müşterileri yararlanacaktır. Bu görüşten hareket edersek, bankacılık hizmetlerinin gerekli olmasına rağmen, bankaların gerekli olmadığı sonucuna varabiliriz. Örneğin bir yatırım fonu kurulur, sadece kişilerin tasarruflarını topla
[Devamı]
İnsanlar hep çıkarları peşinde mi koşuyorlar?
Fatih Özatay, Dr.
07 Şubat 2010
Yerleşik iktisat kuramı ekonomik birimlerin kendi çıkarlarının peşinde koştukları ve karar alırken akılcı davrandıkları temel aksiyomundan yola çıkıyor. Yani, duygularına ve tutkularına göre asla davranmıyorlar. Davranışsal iktisat, psikolojiden de yararlanarak çeşitli araştırmalar yapıyor ve ekonomik birimlerin karar alma biçimlerini inceliyor. Bu alanda yapılan çalışmaların önemli bir çoğunluğu bu temel aksiyoma ters sonuçlar buluyorlar.Daha önceki bir yazımda bu deneylerden bir örnek vermiştim. Nobel ödüllü psikolog Kahneman ve iki iktisatçıdan oluşan bir grup tarafından gerçekleştirilmişti. Bu araştırma çerçevesinde bir hikaye oluşturuluyor ve deneklerin bu hikayede anlatılan koşullarda nasıl davranacakları soruluyordu. Hikaye kısaca şöyleydi: Bir bölgeye günlerce kar yağıyor
[Devamı]
ABD-Türkiye: Orta vadeli bütçe
Fatih Özatay, Dr.
04 Şubat 2010
ABD 'de 2010 mali yılı bütçesi pazartesi günü açıklandı. Buna göre, 2009'da GSYH'nin yüzde 10'u kadar açık veren bütçe, 2010'da biraz daha fazla açık verecek (yüzde 10.6) ama 2011'den başlayarak açığın düşmesi hedefleniyor.ABD ekonomisi uzmanları bütçe üzerinde yoğun bir tartışmaya girdiler. Bu tartışmalara başka yazılarda ara sıra değinirim. Bugün açıklanan bütçede yer alan kamu borcu ve faiz ödemeleri tahminlerini görünce aklıma ilk gelen üzerinde durmak istiyorum. 'O ilk gelen' şey Türkiye ile bir karşılaştırma yapmak oldu. Sözü fazla uzatmadan Tablo 1 ve 2'ye bakmakta yarar var.Tablo 1'de Türkiye için 2009-2012, ABD için ise 2009-2015 döneminde GSYH'ye oran olarak merkezi yönetimin borcu ve faiz ödemeleri gösteriliyor. Türkiye rakamları eylül ayında açıklanan Orta Vadeli Prog
[Devamı]
Yunanistan, kesinlikle Avrupa Birliği'nin meselesidir
Güven Sak, Dr.
04 Şubat 2010
Yunanistan'ın kamu maliyesine ilişkin sorunları yalnızca Yunanistan'ın meselesi değildir. Bu çerçevede, Yunanistan Maliye Bakanı Papaconstantinou'nun açıklaması doğrudur. Almanya ve Fransa'dan gelen açıklamalar ise tam da doğruyu yansıtmamaktadır. Yunanistan, Avrupa Birliği'nin meselesidir. Yunanistan'ın yaratıcı muhasebe teknikleri kullanarak, bütçe performansını olduğundan daha iyi göstermiş olması elbette kötüdür. Ancak Avrupa Birliği'ne yakınsama sürecinin, geriden gelen üyelerin iç tasarruf oranlarını düşürüyor olması yapısal bir mesele olarak ele alınmalıdır. Konu Türkiye ile de yakından alakalıdır. Yunanistan olayından sonra Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliği tartışması artık yeni bir düzlemde yapılacaktır. Geçen pazartesi Radikal'in ekinde yer alan demeçler, Avrupa Birl
[Devamı]
Bankaların ölçeğinin sınırlandırılması
Hasan Ersel, Dr.
03 Şubat 2010
Bankaları günlük yaşamımızın bir parçası olarak düşünmeye alışığız. Peki ne işe yarar bankalar? Bankacılığın iktisadi yönlerini ele aldığım dersime gelen öğrencilerime önce bu soruyu soruyorum. Bankaların rolünü görebilmek için beraberce, öğrencilerin mikroiktisat derslerinden alışkın oldukları rekabetçi ekonomiye bankaları ekleyen basit bir model kuruyoruz. Modeli çözünce, bankaların bu ekonomide hiçbir rolü olmadığı ortaya çıkıyor. O zaman da öğrencilere iki seçenek sunuyorum: Ya yaptığımız işte neyin eksik olduğunu bulun ya da sonucu kabul edin. Bulamazsanız, hiçbir işe yaramayan bir kurumun iktisadi özelliklerini öğrenmek için bir dönem çalışmanın anlamı yok. Dersi bırakın! Öğrenciler, biraz uğraşınca, doğru yanıtı buluyorlar. Rekabetçi ekonomi modelinde belirsizliğin dışlandığına dikk
[Devamı]
Türkiye'nin büyüme stratejisi nedir
Güven Sak, Dr.
02 Şubat 2010
Türkiye ekonomisinin dinamikleri üzerinde düşünmeye başlamıştık. İlk önce, geçen hafta, düşük tasarruf oranı meselesine değindik. Orada yapılması gereken güçlü bir mali kural ve de onun güvenilirliğini garanti altına alacak bir izleme mekanizmasıydı. Bu hafta konumuz ise ekonomimizin bir başka meselesi olsun istedim. Sizce Türkiye'nin büyük bir ekonomi olması, burada büyüme sürecinin yeniliklere ve icatlara dayalı olması ihtimalini olumsuz etkiler mi? El cevap: Etkiler. Ya da daha temkinli ifade etmek gerekirse etkileyebilir. Gelin bir bakalım. Ortadaki problemi görelim. Önce isterseniz ne demek istediğimi daha açıklıkla ifade edeyim. Çin'in yükselişinin bize ve herhalde pek çok ülkeye daha şöyle bir mesaj vermiş olması gerekir: "İşçilik maliyetlerini düşük tutarak ayakta kalmak
[Devamı]
