TEPAV Anayasa Uzmanları Seminer Dizisi - 6/Yargı Bağımsızlığı İçin Avrupa’dan Dersler… İtalyan Siyaset Bilimci Prof. Dr. Carlo Guarnieri, TEPAV'da yaptığı konuşmada yargı kurullarının yapısı ve yargı bağımsızlığı konusunda Avrupa'dan örnekleri paylaştı.

ANKARA - TEPAV, Anayasa Uzmanları Seminer Dizisi'nin altıncısını 27 Mayıs 2011 Cuma günü Bolonya Üniversitesi'nden Siyaset Bilimi Profesörü Carlo Guarnieri'nin katılımıyla gerçekleştirdi. Guarnieri, konuşmasında Avrupa'dan örneklerle yargı kurullarının yapısı ile yargı bağımsızlığı konusunda değerlendirmelerde bulunurken, Türkiye'ye ilişkin yargıç atamaları, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK)'nun yapısı ve tutukluluk süreleri gibi konulardaki soruları da yanıtladı.

TEPAV'da düzenlenen toplantıda konuşan İtalyan Siyaset Bilimci Prof. Dr. Guarnieri, yargı bağımsızlığının sağlanmasında kullanılan dolaylı yöntemlerden biri olarak "sosyalleşme" konusuna işaret etti ve yargıçlara profesyonel becerilerin yanında sosyal değerlerin kazandırılmasının önemini vurguladı. Guarnieri, yargı kurullarının yapısı ve işleyişine ilişkin ise Avrupa'yı kabaca "Zayıf Kuzey" ve "Güçlü Güney" ülkeleri olarak ikiye ayırdı. Hollanda, İsveç ve İngiltere'nin örnek olarak gösterilebileceği ilk grupta kurulların yargıç atamalarında tavsiyede bulunabildiği ve eğitim, atama, disiplin gibi fonksiyonların ayrı kurumlar tarafından yönetildiği bir yapının söz konusu olduğunu anlatan Guarnieri; Finlandiya, İtalya, İspanya ve Portekiz gibi "Güçlü Güney" ülkelerinde ise yargının tümüne hakim bir kurul yapısından bahsetti. Profesör Guarnieri, güçlü yargı kurullarının özerklik, siyasiler ile yargıçlar tarafından atananlar arasındaki oran, beraber çalışılan kurumların etkisi ve içsel bağımsızlık gibi sorunlarını da katılımcılarla paylaştı.

Bakanlığın kararıyla atama, 50 yıl önceydi

Sunumunun ardından ülkesinde yargıç atamalarına Adalet Bakanlığı'nın etkisi olup olmadığına ilişkin soru üzerine İtalya'da 1960'ların başında Bakanlık'ın rolünün bu sürecin dışında bırakıldığını belirten Guarnieri, başyargıç seçimlerinde Bakanlık'tan tavsiye almanın zorunlu olduğunu ancak bu tavsiyeye uyma konusunda bir mecburiyetin bulunmadığını söyledi. Carlo Guarnieri, siyasi etkinin hiç olmadığını söylemenin de mümkün olamayacağını ekledi ve "Ama küçük bir rol oynuyor" dedi.

Tutukluluk sürelerinde Türkiye'den öndeyiz

Guarnieri, Türkiye'de uzayan tutukluluk süreleri konusunda bir başka soru üzerine ise yasalara "at gözlüğü ile bakmak" yerine resmin daha genişini görmek gerektiğine dikkat çekti. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından tutukluluk ve gözaltı süreleri konusunda cezalandırılan ülkelerin başında İtalya'nın geldiğini, Türkiye'nin de onu bir alt sırada izlediğini söyleyen Guarnieri, bu durumun siyasi boyutu olabileceği gibi kurumsal bir takım sorunlardan da kaynaklanabileceğini ifade etti. Prof. Dr. Guarnieri, bu konuda Finlandiya'da olduğu gibi avukatları hızlı hareket etmeye yöneltecek teşviklerin uygulanabileceğini söyledi.

HSYK kimlerden oluşmalı?

Türkiye'de geçen yıl yapılan anayasa referandumu ile birlikte HSYK üyelerinin kimlerden oluşması gerektiğine ilişkin yaşanan tartışmaların hatırlatılması üzerine bu konuda mükemmel bir çözümün olmadığını belirten Guarnieri, yargı kurullarının tamamen yargıç ve hakimlerden oluşmasının doğru olmadığını, ancak diğer yanda da siyasi müdahale riski bulunduğunu ifade etti. İtalyan Siyaset Bilimci, bu yapılara mahkemelerin de siyasilerin de dahil edilmesi, dışarıdan kontrollerin gerçekleştirilmesi ve el altından etkilerden uzak durularak net siyasi kontrollere müsaade edilmesi gerektiğini sözlerine ekledi.

Guarnieri'nin toplantıdaki sunumuna ve ilgili çalışmasına İngilizce haberin eklerinden ulaşmak için tıklayınız.