TEPAV’dan Balkan ülkeleri ve Türkiye için yol haritası… Balkan Ülkeleri ile Türkiye Arasındaki Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi raporunun tanıtımı 4 Eylül’de B20 zirvesi kapsamında Ankara’da yapıldı  

Ankara - TEPAV ve Bölgesel İşbirliği Konseyi’nin (RCC, Regional Cooperation Council) ortaklaşa yürüttüğü “Balkan Ülkeleri ile Türkiye Arasındaki Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi” araştırma projesinin ana sonuçları B20 Zirvesi’nde yapılan bir panelle katılımcılarla paylaşıldı. Türkiye’nin 2015 G20 Başkanlığı kapsamında B20’nin yürütücülüğünü üstlenen Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin ev sahipliğinde gerçekleşen konferansa 61 ülkeden 1.480 kişi katıldı.

Toplantının açılışını yapan TOBB Başkan Yardımcısı Ender Yorgancılar, Türkiye ve Balkanlar arasındaki ortak kültür ve tarihe rağmen ticari ilişkilerin potansiyelin çok altında olduğunu ve bu noktada özellikle odalara çok önemli bir rol düştüğünü belirtti.

Yorgancılar’dan sonra söz alan RCC Genel Sekreteri Goran Svilanovic, Balkanlar’da kişi başına düşen geliri artırmak ve istihdam yaratmak amacıyla tasarlanmış “Güneydoğu Avrupa 2020” stratejisinin hedeflerini gerçekleştirebilmek için, bölgedeki Türkiye gibi büyük ekonomilerle bağların güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı.

Svilanovic’den sonra Güneydoğu Avrupa Direktörlüğü ve Bulgaristan Dışişleri Bakanlığı RCC Ulusal Koordinatörü Maya Dobreva da bir konuşma yaptı.

“Balkanlar, Türk şirketleri için önemli fırsatlar sunabilir”

Araştırma raporunun tanıtımı TEPAV İcra Direktörü Yardımcısı Esen Çağlar’ın yaptığı “Güney Doğu Avrupa ve Türkiye Ekonomilerinde Dönüşüm Dinamikleri ve Ekonomik İlişkiler” sunumu ile başladı. Balkanların, 1960’lardan bu yana gerek iktisadi gerekse demografik açıdan dünyadaki ağırlığının azaldığını vurgulayan Çağlar, günümüzde bölgenin bir büyüme bölgesi olmadığının altını çizdi. Çağlar şöyle devam etti: “Son 20 yılda, Doğu Avrupa hızlı bir biçimde gelişti. AB ülkelerinden ciddi hacimlerde doğrudan yatırım çeken Polonya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti gibi ülkeler kapsamlı bir ekonomik dönüşüm geçirdi. Ancak, aynı zamanda bu ülkelerde iş yapma maliyetleri de kaçınılmaz olarak arttı. Avrupalı üreticilerin yeni sıçrama alanları aradığı bu dönemde, Balkanlar önemli bir üretim merkezi alternatifi olarak öne çıkabilir. Bununla beraber, AB’ye adaylık perspektifiyle birlikte değerlendirildiğinde, Balkanlar özellikle yoğun olarak AB pazarına ihracat yapan Türk şirketleri için önemli fırsatlar da sunabilir. İşgücü maliyetlerinin Türkiye’nin neredeyse yarısı; sanayi arsası fiyatlarının ise Marmara Bölgesindeki OSB’lerin 20’de 1’i kadar olduğunu düşünürsek, bölgedeki fırsatların boyutları ortaya çıkmaktadır.”

“Bölgedeki Türk bankaları, hem yatırım danışmanları hem gönüllü elçilerimiz”

Türk özel sektörünün son yıllardaki dış yatırımlarında Balkanlar’ın önemli bir yer tuttuğunu belirten Çağlar, bölgede yatırım yapan Türk ve diğer yabancı firmalarla yapılan yüz yüze görüşmeler neticesinde tespit edilen bulguları açıkladı. İlk bulgu, Balkanlar’ın görece küçük bir yerel pazarın olmasına rağmen, bölgedeki Türk yatırımcıların, yatırımlarını yaparken sadece yerel pazarı hedef almamaları ve ihracat odaklı yatırımlar yapmalarıydı. Örneğin Bosna Hersek’te yatırımları bulunan Şişecam A.Ş. ve Kastamonu Entegre A.Ş., ülkenin 10 büyük ihracatçısı arasında yer almaktadır. İkinci bulgu ise son 10 yıl içinde Türk bankalarının Balkanlar’da artan mevcudiyetiydi. Günümüzde bölgede 100’ün üzerinde şubeyle bulunan Halkbank, Ziraat Bankası, TEB Paribas ve BKT, ülkelerinde en önemli bankalardan olmak hedefleriyle bulunmaktalar. Bu durumun bölgeye yatırım yapmayı düşünen Türk şirketleri için oldukça önemli bir sinyal olduğunu vurgulayan Çağlar, bu bankaların yerel ekonomiyi ve iş ortamını en iyi bilen kurumlardan olduklarını söyledi. Bir diğer bulgu ise Türk özel sektörünün bölgede çoğunlukla özelleştirme yoluyla yatırım yapmakta olduğuydu.

Türk özel sektörü için bölgedeki öncelikli fırsat alanları…

Sunum, TEPAV Araştırmacısı Timur Kaymaz’ın “Balkan Ülkelerindeki İş Fırsatları” anlatımı ile devam etti. Proje ekibinin karar vericiler, özel sektör ve uzmanlarla yaptığı mülakatlar ve yatırım ve ticaret veri analizi yoluyla belirlediği beş fırsat alanı tarım-gıda endüstrisi, otomotiv, tekstil, turizm ve bilgi işlem teknolojileri olarak açıklandı.

“Balkanlar’da OSB modeliyle yerel ölçekte mikro yatırım cennetleri kurabiliriz…”

TEPAV sunumunda son olarak Esen Çağlar, Türkiye ile Balkanlar arasındaki ekonomik işbirliğini artırmaya yönelik politika ve proje önerilerini katılımcılara anlattı. İlk olarak, ülkeler arasında ekonomik dönüşüm amaçlı bir politika diyalogunun başlaması gerektiğini söyleyen Çağlar, bu diyalogun sanayi politikası, KOBİ ve girişimcilik geliştirme, kamu-özel işbirliği çerçeveleri gibi alanlarda bilgi transferi platformları ve politika değişim süreçleri ile inşa edilebileceğini söyledi. Buna ek olarak, mevcut Avrupa Birliği fonlarının bölge ülkelerinden yapılacak ortak başvurular ile değerlendirilmesine yönelik bir mekanizmanın da bir an önce hayata geçirilme gereğini vurguladı.

Çağlar’ın verdiği bilgiye göre,Türk yatırımcılarını bölgeye çekebilmek için, bölgede anahtar noktalarda Türkiye OSB modelinde birer sanayi bölgesi kurulması ve bu şekilde yatırım iklimindeki yapısal sıkıntıların çözülme süreci devam ederken mikro ölçekte üretim merkezlerinin bir an önce oluşturulması raporda öne diğer önerilerdendi. Son olarak, Balkanlar’da özel sektör arası bilgi ve tecrübe alışverişini ön plana çıkarmak amacıyla, bölgenin en hızlı büyüyen 50 şirketini tespit etmeyi hedefleyen Balkan-50 Proje önerisi sunuldu.

Çağlar, bu projenin bölgede hızla büyüyen şirketlerin hangi şartlar altında hangi iş planları ve stratejileri ile başarıya ulaştıklarının incelenmesi yoluyla, bu tecrübelerin özel sektörün diğer temsilcilerine aktarılmasını ve başarı hikayelerinin sayısının artırılmasını hedeflediğini belirtti.

Raporun tanıtımı sonrasında RCC Genel Sekreteri Goran Svilanovic’in moderasyonunda Şişecam A.Ş. CEO Ofis Koordinatörü Gizep Sayın, Halkbank Üsküp Genel Müdür Yardımcısı Bojan Stojanoski, Güneydoğu Avrupa İş Danışma Kurulu (SEE Business Advisory Council) Başkanı Alex Munteanu, RCC’den SEE2020 Strateji Koordinatörü Sanjin Arifagic konuklardan gelen soruları cevapladı ve bölgedeki yatırım ortamına ait deneyimlerini paylaştı. Gündemdeki kritik konulardan birisi, bölgenin büyümesinde yabancı yatırımların önemli bir rol oynadığı ancak büyük yatırımlar için bölge ülkeleri arasındaki rekabetin sürdürülebilir politikalarla desteklenmesi gerektiğiydi. Bu amaçla, bölgeyi bağlantı seviyesi yüksek bir değer zincirleri merkezine dönüştürmenin önemi panelistler tarafından vurgulandı. Panelistler arasındaki Türk yatırımcılar bölgedeki yatırımlarını devam ettirecek fırsatları aramakta olduklarını ayrıca belirttiler.

Toplantının kapanış konuşmasını yapan RCC Genel Sekreteri Goran Svilanovic bu projenin ana çıktısı olan raporunun lansmanının RCC ile TEPAV arasındaki ilişkilerde önemli bir mihenk taşı olduğunu belirterek, raporda belirlenen önerilerin ve proje fikirlerinin uygulamaya geçirilmesinde iki kurumun ortaklığının sürdürüleceğini belirtti.

4 Eylül’de Ankara’da gerçekleştirilen lansmanda yapılan sunuma aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.