33. Fasıl Bağlamında AB Mali Yönetim Reformları ve Türkiye’nin Uyumu Değerlendirme Notu / Emin Dedeoğlu

"AB ülkeleri 1992 yılında Maastricht’te Ekonomik ve Parasal Birliği (Economic and Monetary Union-EMU) oluşturma kararı aldılar. Bundan 5 yıl sonra 1997 yılında, maliye politikalarını nasıl koordine edeceklerini, hangi kurallara nasıl uyacaklarını “İstikrar ve Büyüme Anlaşması- Stability and Growth Pact (SGP) ve düzenleyici ikincil mevzuat ile belirlediler. Buna göre hiçbir üyenin kamu borcu ve bütçe açığı, sırasıyla GYİSH’lerinin %60’ını ve %3’ünü geçmeyecekti. İkincil mevzuat ile bu hedeflerin izlenmesine (preventive arm) ve eğer hedefler aşılırsa nasıl düzeltileceğine (excessive deficit procedure- corrective arm) ilişkin prosedürler oluşturdular. Ancak bu kuralar büyük ölçüde ülkelerin kendi ihtiyarına ve malumat altyapısına bırakılıyor ve etkili bir yaptırıma bağlanmıyordu. Nominal borç stoku ve bütçe açığı üzerine konulan limitlerin gerçekçi olmadığı ve ekonominin devrelerinin (business cycles) dikkate alınmadığı eleştirileri de haklı bir gerekçeye dayanıyordu.

EMU ve SGP sürecine ilişkin en önemli eleştiri, parasal birliğin öne alınıp merkezi bir yapı oluşturulması (AB Merkez Bankası-ECB), buna karşılık ekonomi politikasının özellikle de maliye politikasının ülkelerin hükümranlık alanı olarak kabul edilip oldukça gevşek, koordinasyon temelinde düzenlenmiş olmasıydı. Parasal birliğin sağlanması ve ülkelerin kurtarılmaması ilkesi (no-bail out rule) sayesinde, maliye politikalarına ilişkin piyasaların endişelerinin borçlanma faizlerine risk primi olarak yansıyacağı, bunun da ülkeleri daha disiplinli kılmaya teşvik edeceği düşünülmüştü. Ancak bu varsayımların tutmadığı çok kısa süre içinde ortaya çıktı."