Dış Ticaret Açığına Katma Değer Yaklaşımı: Çin Örneği Değerlendirme Notu / Ayşegül Taşöz Düşündere

Üretim ağlarının küresel değer zincirlerine dönüşmesi ile günümüzde küresel değer zincirlerine entegrasyon, rekabetçiliğin ön koşullarından biri haline geldi. Teknolojik gelişmelerin de etkisiyle üretimde yapısal değişikler meydana gelirken, şirketler için küresel değer zincirlerine eklemlenmek ülkeler için de bu zincirlere ev sahipliği yapmak, rekabet gücünü korumak için önem taşıyor. Gelinen bu noktada, dış ticaret analizlerinde de değişen üretim ilişkilerini göz önünde bulundurmak gerekiyor. Artık, ülkelerin ihraç ettiği birçok ürün yüksek oranda yabancı katma değer içeriyor. 1995’te OECD ülkelerinin toplam ihracatının yüzde 19’u yabancı katma değerden oluşurken 2011’de bu oran yüzde 31’e yükseldi. Bir başka deyişle, değişen üretim eğilimleri sonucunda, bir ülkeden ihraç edilmiş görünen birçok ürün, aslında o ülkenin başka ülkelerden ithal ettiği ara mallardan oluşuyor.

Geleneksel dış ticaret analiz yöntemleri, değişen bu üretim ilişkilerini de içeren analizler yapmak için yetersiz kalıyor. Geleneksel yöntemlerle, iki ülke arasındaki dış ticaret dengesi incelenirken, uluslararası girdi çıktı ilişkisi göz önünde bulundurulmuyor. Bu eksiklik yüzünden de eski hesaplama yöntemleri, değişen üretim ilişkilerini açıklamakta yetersiz kalıyor. Geleneksel yöntemleri bir adım öteye götürmek amacıyla, bu yazıda (i) üretim ilişkilerindeki değişimin ikili dış ticaret analizleri üzerindeki etkisi imalat sektörü özelinde açıklanacak (ii) bu kapsamda da dünyanın en büyük ihracatçısı olan Çin örneği üzerinden ikili dış ticaret ilişkileri analiz edilecektir. Bu inceleme için görece yeni bir veri kaynağı olan ve ülkeler arasındaki ticari ilişkileri katma değer açısından analiz etmeye imkân sunan OECD-WTO TiVA (Trade in Value Added) veri setinden yararlanıldı.

Değerlendirme notunun tamamı için tıklayınız.