Her an görülecek bir yerde asılı olması gereken bir grafik
Fatih Özatay, Dr.
06 Eylül 2024
Eylül 2021’de başlayıp Şubat 2023’te biten faiz indirim süreci enflasyonu patlattı. Ne yazık ki Ağustos aylık enflasyonu da yüksek: 2003’ten bu yana en yüksek ikinci ağustos enflasyonu. Enflasyonu patlatmak çok kolay, düşürmekse zor.
[Devamı]
İkinci çeyrekte ekonomimiz yerinde saydı
Fatih Özatay, Dr.
04 Eylül 2024
Önemli verilerin açıklandığı bir hafta yaşıyoruz. Pazartesi günü ikinci çeyreğe ilişin büyüme verisi açıklandı. Salı ise Ağustos ayı enflasyonunu öğreneceğiz. İTO’nun daha önce açıkladığı İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi’nin aylık artışı yüzde 1,7’de kaldı. ‘Kaldı’ sözcüğüne takılmayın lütfen; o da dünya genelinde bakıldığında oldukça yüksek –yüzde 22,8 yıllık enflasyon anlamına geliyor. Ama işin olumlu tarafını görmemek olmaz. Sonuçta, Merkez Bankası üçüncü çeyrekte aylık enflasyonların yüzde 2,5, dördüncü çeyrekte ise yüzde 1,5 civarına düşmesini istiyor. Bu çerçevede bakıldığında yüzde 1,7 hiç fena değil. Bakalım Ağustos TÜİK enflasyonunu da İTO endeksi ile ölçülen enflasyon gibi yorumlamak mümkün olacak mı?
[Devamı]
“Düşür faizi, bas krediyi, yükselt kuru” ile abad olunur mu?
Fatih Özatay, Dr.
30 Ağustos 2024
Makroekonomik istikrarı sağlamak açısından oldukça zor günler yaşıyoruz. Enflasyonun ana eğiliminde henüz istenilen ölçüde düşüş sağlanmadı. Mevcut (eksik) programın raf ömrünün dolduğuna hükmedilmez ve sürdürülmesine ‘katlanılırsa’, aylık enflasyon oranları düşmeye başlayacak. Değiştirilmeyen yılsonu tahminine ulaşamasak bile yüzde 45’in altına düşebilir enflasyon. Ama sorun şu ki, ekonomide faaliyet hacmi azalıyor. Çok muhtemelen ikinci ve üçüncü çeyrek büyüme oranları negatif olacak, hadi temkinli olayım; ‘sıfır’ civarında bir büyüme bekliyor bizi.
[Devamı]
Hurma miktarının artırılmasını istemek yerine
Fatih Özatay, Dr.
28 Ağustos 2024
Ekonomideki faaliyet hacmine ilişkin sevimsiz gidişata işaret eden göstergeler yayımlanmaya devam ediyor. Merkez Bankası, pazartesi günü Ağustos ayı kapasite kullanım oranı ile reel kesim güven endeksini açıklandı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış verilerle ilgiliyim (arınmamışlarda belirteceğim eğilimler daha da güçlü). Kapasite kullanım oranı düşmeye devam ediyor: Ağustos’ta yüzde 75,7 oldu; Temmuz’a göre 0,2 puan azaldı. Geride bıraktığımız yılsonuna göre ise 1,6 puan daha düşük. Dolayısıyla, tek aylık bir gelişme değil bu; bir eğilim oluşmaya başladı.
[Devamı]
Stagflasyon
Fatih Özatay, Dr.
23 Ağustos 2024
Son zamanlarda Türkiye’nin stagflasyonda olup olmadığı tartışılıyor. Şimdi değilse bile “stagflasyon yakın mı” sorusu gündeme geliyor. Stagflasyon İngilizce kökenli bir sözcük. Durgunluk ile enflasyonun birlikte yaşanması anlamına geliyor. Elli yıl önce geliştirilen ve uzun ömürlü olmayan ‘makroekonomik dengesizlikler’ yazınında anlamı farklıydı. Zaten o modeller ‘sabit fiyat’ modelleriydi; enflasyon yoktu. Kapitalistler optimum kararlarını gerçekleştirebilirken işçiler hem işgücü piyasasında hem mal piyasasında yayınlanıyorlardı. Yani, şirketler satmak istedikleri malları satabilirken ve çalıştırmak istedikleri sayıda işçi bulabilirken; işsizlik ile mal talep fazlası aynı anda oluyordu. Neyse bunu bırakıp, fiyatların sabit olmak bir tarafa uçtuğu günümüze döneyim.
[Devamı]
Raf ömrünü azaltmamak için
Fatih Özatay, Dr.
21 Ağustos 2024
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK) 20 Ağustos’ta (bugün) faiz kararını açıklayacak. Politika faizinde bir değişiklik beklenmiyor. Enflasyonla mücadele açısından Merkez Bankası’nın önünde önemli sorunlar var. Bu sorunların bir kısmı son aylarda daha bir netleşti.
[Devamı]
Cari açığın fazla vermesini nasıl yorumlamalıyız?
Fatih Özatay, Dr.
16 Ağustos 2024
Büyüme açısından işlerin sevimsiz gitmekte olduğuna dair bir veri daha açıklandı. Haziran’da cari işlemler hesabı 0,4 milyar dolar fazla verdi. İki soru hemen akla geliyor: Haziran ayları için bu normal bir gelişme mi? Türk Lirası reel olarak değerleniyorken cari işlemler fazlası verilmesini nasıl yorumlamalıyız?
[Devamı]
Son veriler de istihdam ve üretim açısından sevimli değil
Fatih Özatay, Dr.
14 Ağustos 2024
1 Ağustos’taki yazımda “ekonomi daralıyor mu” sorusunun peşine takılmıştım. Son açıklanan veriler soruya giderek daha güçlü bir ‘evet’ yanıtı verilmesini kolaylaştırıyor. Cuma günü açıklanan sanayi üretim verisi, haziranda bir ay öncesine kıyasla yüzde 2,1 oranında düşüşe işaret ediyor. Bu mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış veri ama yine de kullanılan arındırma yöntemi hazirandaki uzun bayram etkisini tam anlamıyla filtreden geçirememiş olabilir. Bu nedenle üç aylık verilere bakayım. Durum daha kötü: Üretim, bir çeyrek öncesine kıyasla ilk çeyrekte yüzde 3,2 artarken, ikinci çeyrekte yüzde 3,9 oranında düşmüş.
[Devamı]
Finans sisteminde büyük sorun yoksa…
Fatih Özatay, Dr.
09 Ağustos 2024
Cuma günü Asya’da, hafta başında da ABD’de hisse senedi fiyatlarının çökmesi çoğu ülkenin borsasını etkiledi. Bizim borsada ‘devre kesiciler’ devreye girdiler. Başka ülkelerde de yaşandı benzer gelişmeler. Arkasından özellikle ABD Merkez Bankası’nın faiz indirmesi gerektiği yönünde tavsiyeler duyuldu.
[Devamı]
Kendi programına engel çıkarmak
Fatih Özatay, Dr.
07 Ağustos 2024
Merakla beklenen temmuz enflasyonu açıklandı. Yıllık enflasyon yaklaşık on puan düşerek yüzde 61,8 oldu. Bu işin iyi tarafı. Ama hem Merkez Bankası aylık enflasyonlara baktığını ve para politikasını ona göre şekillendireceğini açıkladı hem de eğilimin tersyüz olmasının beklendiği dönüm zamanlarında bir aydan diğerine gerçekleşen değişimler daha önemli. Ne yazık ki aylık enflasyon yüksek çıktı: Yüzde 3,23. Merkez Bankası’nın arzuladığı aylık artışın oldukça üzerinde. Üstelik mevsim hareketlerinin etkisinden arındırıp bakıldığında, son dört ay gerçekleşen aylık enflasyondan daha yüksek: Yüzde 3,7. Oysa geçen ayın değeri yüzde 2’ydi.
[Devamı]
