Son günlerde kurdaki hareketlenmenin arkasında ne var?
Fatih Özatay, Dr.
20 Mart 2024
Döviz kurunda neler yaşanıyor? Şu alıntı, 22 Şubat’ta gerçekleştirilen Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısından sonra yapılan basın duyurusundan: “Para politikasındaki kararlı duruş, dezenflasyonun ana unsurlarından olan Türk Lirası reel değerlenme sürecine katkı vermeyi sürdürecektir”. Devam etmeden önce bir özür: Alıntıda yer aldığı için ‘dezenflasyon’ sözcüğüne zorunlu olarak yer verdim; neden bu sözcüğü kullanmakta ısrar ediyor Merkez Bankası anlamakta zorluk çekiyorum. ‘Enflasyonda düşüş’ ya da benzeri bir ifade kullansalar da Türkçe katliamına onlar da katılmasalar?
[Devamı]
Doğalı dururken suni yollarla döviz rezervini artırmak
Fatih Özatay, Dr.
08 Aralık 2023
Grafikte 2021’in başından bu yana Merkez Bankası’nın açık piyasa işlemleri (APİ) ile döviz karşılığı swap işlemlerinin günlük hareketleri yer alıyor. Grafikte gösterildiği biçimde APİ’nin artı değer aldığı günler, TCMB’nin bankalara borç fon aktardığı dönemler. Dikkat ederseniz APİ son aylarda sıfır etrafında dalgalanıyor. Temmuz başından bu yana APİ’nin ortalaması eksi 2,7 milyar lira. Türkçesi, yaklaşık 5,5 aydır çok az miktarda da olsa bankalara APİ kanalıyla borç vermek yerine onlardan borç almış Merkez Bankası.
[Devamı]
Örtük artış hızı sabit kur rejimi
Fatih Özatay, Dr.
24 Kasım 2023
Merkez Bankası haftalardır kuru günlük olarak kendi belirlediği bir oranda artırıyor. Bu anlamda açıklanmamış dolayısıyla da örtük bir artış hızı sabit bir döviz kuru sistemi yürürlükte. Özellikle Ağustos sonundan bu yana net bir şekilde gözleniyor bu politika (Grafik 1). Bu tür kur rejimlerinin hem olumlu hem de olumsuz yönleri var. Olumlu yönlerinden başlayayım.
[Devamı]
Kur korumalı mevduatın maliyeti
Fatih Özatay, Dr.
07 Eylül 2023
✔ Lira cinsi KKM, Hazine’de iken doğrudan bütçeye yük getiriyordu. TCMB’ye geçince bu sefer dolaylı yoldan yük getiriyor. Tuzu kuru KKM sahibine bütçeden önemli bir gelir transferi yapılınca gelir dağılımını bozucu bir politika olarak karşımıza çıkıyor. Hangi ülkede? Çalışanların yarısından fazlasının asgari ücrete çalıştığı ülkede.
[Devamı]
Sürprize yer var mı?
Fatih Özatay, Dr.
25 Ağustos 2023
Döviz cinsinden (ve dövize endeksli) finansal varlıklara olan talebin temelinde yatan nedenle doğru dürüst mücadele etmeden, o ürünlere olan talebi ortadan kaldıramazsınız. Olsa olsa şekil değiştirtirsiniz. Bugün o talebi bir miktar düşürseniz bile çok geçmeden yine artar. Bu tür varlıklara olan talebin temel nedeni ne? Elbette, Türkiye’nin riskini kısa sürede 200-250 baz puana indirecek, bir süre sonra da 100’lere yaklaştıracak bir istikrar ve yeniden yapılanma programının olmaması. Böyle bir program olsa, zaten sermaye girişi başlayacak, döviz kuruna değerleme baskısı oluşacak ve enflasyon çarpıcı biçimde düşecek. Bu süreçte lira nominal olarak değerlenmesin diye, TCMB ihalelerle döviz satın alacak; rezervini yükseltecek.
[Devamı]
Aşırı döviz cinsinden borçlanmanın yıkıcı sonuçları
Fatih Özatay, Dr.
26 Temmuz 2023
Hazine ve Maliye Bakanlığı geçtiğimiz hafta sonuna doğru haziran ayı kamu borç verilerini açıkladı. Merkezi yönetim borcunun yüzde 67’si döviz cinsinden. Bu, çok yüksek bir oran. Üstelik, 2001 krizinden hemen önceki ve sonraki zirve değerlerden daha da yüksek. Döviz cinsinden ya da Kur Korumalı Mevduat (KKM) gibi döviz kuruna endeksli borç önemli bir sorun. Koşullara göre borçlanma bileşimini geçici olarak değiştirmek başka, yüksek enflasyon ve düşük faiz nedeniyle kendi parasıyla borçlanamayıp başkasının parası cinsinden borçlanmak zorunda kalmak başka. Burada sorun, bu tür borçlanmanın ekonomideki bozuklukların bir sonucu olarak süreklilik kazanması.
[Devamı]
Kapalıçarşı’da yükselen döviz kuru
Fatih Özatay, Dr.
19 Nisan 2023
Dün saat 10.27.33’te Kapalıçarşı’da bir dolar 19.97 liradan alınıp 20.10 liradan satılıyordu. Oysa aynı dakikalarda bankaların alış-satış fiyatları 19.30-19.40 arasındaydı (verileri Özgür Demirtaş’ın kur kotasyonlarını gösteren bir ekranın fotoğrafının eklendiği tweetinden aldım). Bu, sadece dün ortaya çıkmış bir gariplik de değil; birkaç gündür devam ediyor. ‘Şans Sohbetleri’nde Ali Aağaoğlu ile Hakan Güldağ da aynı konuyu ele almışlar dün. Sohbetlerinin başlığı ‘Faizden sonra kur ve altında çoklu fiyat’.
[Devamı]
Döviz kurundaki gelişmenin arka planı
Fatih Özatay, Dr.
13 Mayıs 2022
Döviz kuru birkaç gündür yükseliyor. Bu yazıyı yazdığım sırada bir dolar 15,31’in biraz üzerindeydi. Oysa on işgünü öncesinde 14,7’nin altındaydı dolar kuru. Yüzde 4,1 oranında artış var kurda. Bu artışın büyük bir kısmı son üç-dört işgününde gerçekleşti. Döviz kurunun mevcut seyrini sürdürmesinin ekonomimiz açısından çok olumsuz sonuçlar doğuracağı sanırım yeteri kadar açık. Yine de iki tanesini belirteyim. Birincisi, tüketici enflasyonunun üç haneli düzeylere çıkma ihtimali çok artar. İkincisi, kur korumalı mevduatın bütçeye getireceği yük çok yükselir. Peki, ne oldu? Ne oluyor?
[Devamı]
Döviz rezervi düzeyini önemsizleştirmek gerekiyor
Fatih Özatay, Dr.
08 Nisan 2022
Rusya Merkez Bankası’nın yüklü miktarda döviz rezervi vardı. Ukrayna’ya saldırması nedeniyle önemli yaptırımlar geldi Rusya’ya. Bu yaptırımlar çerçevesinde döviz rezervlerinin kullanımına belirgin sınırlamalar getirildi. Egemen bir ülkeyi işgal etmeye kalkıp, binlerce insanın ölümüne yol açan ve milyonlarca insanın da göç etmesine neden olan Rusya, şüphesiz hak ediyor bu yaptırımları.
[Devamı]
Yuvam hesabı
Fatih Özatay, Dr.
25 Mart 2022
Salı günü, TL cinsinden kur korumalı mevduat açılması halinde Hazine’nin üstlendiği yıllık faiz yükünü 21 Aralık 2021 TCMB döviz alım kuru ile hesaplamıştım. Bankaların ödeyeceği (en çok) %17 yıllık faiz düşüldüğünde %48 oluyordu. Aynı hesabı 23 Aralık vade başlangıcı ile yaparsanız bu sefer Hazine’ye gelen yük nerdeyse üç katına çıkıyor (%140’a yaklaşıyor). Vade başındaki kur ne kadar düşük, vade sonundaki de ne kadar yüksekse bütçe o kadar bozulacak anlamına geliyor. Bozulan sadece bütçe değil bir de gelir dağılımı. Asgari ücretlinin, işsizin ya da iş buldukça çalışanın tasarruf edecek hali yok. Bu kesimlere bütçeden verilebilecek destek durumu daha iyi olanlara aktarılmış oluyor.
[Devamı]
