İletişim kanallarının ABD'den dünyanın kalanına, ters yöne oranla, çok daha fazla mesaj taşıdığı malum. ABD ekonomisi de çok büyük ve karmaşık. Ne olup bittiğini anlayabilmek zor. Hangi mesajın işe yarar olduğunu kestirmek de. O yüzden, ABD ekonomisiyle ilgili bir şey öğrenmek için, öncelikle güvenilir kurumların (kamu ya da özel) sözcülerinin yaptıkları açıklamaları okumak gerekiyor. Tabii, bunu yaparken de ABD ekonomisini gerçekten bilen kişilerin yorumlarına da başvurmakta yarar var. Bu ölçütler dikkatle kullanıldığında, bence şöyle bir sonuç çıkıyor: ABD'de ne olup bittiğine ilişkin mesajların bize ulaştırdığı bilgi miktarı, mesaj sayısı ile karşılaştırıldığında, tahmin edilemeyecek kadar düşük. Pek çoğu anlık heyecanlandırma dışında bir şeye yaramıyor. Federal Reserve Başkanı Ben Bernanke, ABD Kongresi'nin ortak iktisat komitesinde 5 Mayıs 2009 günü yaptığı konuşmada ABD ekonomisine ilişkin bekleyişlerini özetledi. Her zamanki gibi bilgi içeriği yüksek, öğretici bir konuşmaydı. Dikkatimi çeken noktaları özetlemeye çalışacağım. Bernanke, 1) ABD ekonomisindeki daralma hızının düşmeye başladığını söyledi. Başka bir deyişle ekonomideki daralma sona eriyor demedi. 2) Nihai talebin istikrara kavuşabileceğine işaret etti. Bunu yaparken de hanehalklarının nihai talebine gönderme yaptı. Ama nihai talepte, bırakın artışı, istikrara kavuşmuş olmayı bile telaffuz etmedi. 3) Buna karşılık önümüzdeki dönemde tüketici talebi için -kısmen de olsa- umutlu konuştu. Mali canlanma paketinin etkilerinin hanehalklarının harcama güçlerini artırmasının beklendiğini, bunun da tüketici davranışlarını olumlu yönde etkileyebileceği üzerinde durdu. Yakın geçmişin tüketici belleğinde bıraktığı olumsuz izlerin etkisini hâlâ sürdürmesinin ve kredi piyasasının henüz açılmamış olmasının ise bu olumlu gelişmenin hızlı ve/veya çabuk olmasını zorlaştırabilecek etmenler olabileceğine değindi.  4) Konut piyasasındaki daralmanın dibe varmış olabileceği müjdesini verdi. 5) Ancak özel yatırımlardaki olumsuz görünümün devam ettiğini vurguladı. Üstelik Federal Reserve'in yaptığı son ankete göre ticari ve sınai kredi talebindeki düşüşün devam ettiğine işaret etti. 6) Stokların erimeye başladığı sinyalini olumlu olarak değerlendirdi. Bunun önümüzdeki dönemde üretime yansıyabileceğini belirtti. 7) Enflasyonun, görülebilir gelecekte düşük kalacağı görüşünü yineledi. 8) Sanırım ilk kez, dünyada ekonomik faaliyetlerde canlanan ümidi veren bazı göstergeler olduğuna işaret etti. 9) Bütün bu bilgiler ışığında ve alınan önlemlerle mali sistemin de çalışır hale getirileceği varsayımı altında, ekonomide büyümenin bir süre sonra başlayacağını ancak ABD ekonomisinin uzun dönem büyüme hızının altında seyredeceğini öngördüklerini söyledi. 10) Büyüme başladıktan sonra bile istihdamın artmayacağını, dolayısıyla işsizliğin uzunca bir süre yüksek kalacağını belirtti. Düş dünyasında yaşamıyorsanız, bunlar olumlu değerlendirmeler. Ciddi olduğu kadar ihtiyatlı bir kurumun bilgili başkanının böyle bir değerlendirme yapması ümit verici. Biraz kendimizi zorlayarak, küresel krizin daha kötüye gitmeyeceği sonucuna varabiliriz. Tabii, olayların daha kötüye gitmemesi, iyileşmesi demek değil. Bernanke'nin de vurguladığı üzere ABD'de (ve dünyanın kalanında) pek çok kimse için yaşam önümüzdeki dönemde kötü olmaya devam edeceği gibi kötüleşecek de. Bu nedenle de iktisat politikası önlemleri istenilen sonucu veriyor diye rahatlamak olanaklı değil. Yeni çareler üretmek gerek. ABD yönetiminin işi zor. Dünyanın kalanındaki yönetimlerin de. Biz de dahil... Bernanke'nin bu sonuçları türetirken mali sistemin, işlevlerini beklendiği gibi yerine getirmesinin sağlanacağı biçiminde temel bir varsayım yaptığının altını çizmişti. Dikkat edilirse bu, henüz ne ABD'de sağlandı ne de dünyanın başka yerlerinde... Jacques de Larosier'in başkanlığındaki komitenin Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso'nun isteği üzerine hazırladığı rapor bağlamında bu konuya döneceğim.

Bu yazı 08.05.2009 tarihinde Referans Gazetesi'nde yayınlanmıştır.