Dün başladığımız yolculuğa bugün devam ediyoruz. Banka kredilerindeki gelişme ve Merkez Bankası (MB) bilançosundaki değişikliklerle ilgiliyiz. Üç saptama vardı o yazıda: 2007 ortalarına doğru artış hızında yavaşlama gözlenen krediler tekrar hızla yükselmeye başlamıştı. Gerçi son aylarda bu artış eğiliminin tersine dönebileceğine ilişkin bazı sinyaller var. Ancak kredilerin artış hızı hâlâ çok yüksek. Dışarıdaki ve içerideki tedirginliklere rağmen. Bu ilk saptamaydı.İkincisi, bankalar topladıkları fonların giderek artan bir kısmını krediye dönüştürüyorlardı. Birkaç yıl önce bu oran yüzde 55 dolayındayken, yenilerde yüzde 75'e kadar yükselmişti.Üçüncüsü ise MB ile ilgiliydi. Krizden sonra bankalardan likidite çekmek zorunda kalan ve bazı dönemlerde çektiği likidite oldukça yüksek miktarlara ulaşan MB, son aylarda piyasaları fonlamaya başlamıştı.Şüphesiz bir merkez bankası bazı dönemlerde likidite çeker, bazı dönemlerde piyasaya likidite verir. Bunda garip bir şey yok. Ancak hem hızlı kredi genişlemesinin olması, hem de piyasada fon ihtiyacı boy göstermesi ilginç. Bu durum bankacılık sektörüne bir bütün olarak değil de, gruplar halinde bakmanın yararlı bilgiler verme ihtimali olduğunu ima ediyor. Sadece bir ihtimal bu; ama gelin değerlendirelim.Aşağıda BDDK verilerine dayanarak oluşturulmuş bir tablo var. Altışar aylık dönemler itibariyle banka kredilerinin yıllık artışı gösteriliyor. Kamu bankaları ile özel bankaların kredi açma tavrında 2007 başından bu yana bir ayrışma gözleniyor. Özel bankalar bir miktar frene basmış görünürlerken, kamu bankaları için aynı şeyi söylemek mümkün değil gibi.Yalnız bu yorumu yaparken dikkat etmek gerekiyor. Özel bankaların bir kısmı yabancı banka haline dönüşüyor. BDDK sitesindeki aylık raporların başında yer alan bilgiden anladığım şu: Bir bankanın sermaye yapısı resmen değiştiğinde BDDK o bankanın grubunu değiştiriyor. Bu durumda uzun bir dönemi kapsayacak şekilde banka gruplarına göre karşılaştırma yapmak için çok detaylı bir analize gerek var.Sağlıklı bir yorum için kısa yol şu olabilir: Birincisi, Özel ve yabancı bankaların kredi toplamı ile kamu bankalarınınki karşılaştırılabilir. İkincisi, özel-kamu karşılaştırması sadece özelden yabancıya geçişin çok az olduğu son aylar için yapılabilir. Grafikte özel ve yabancı bankaların kredi toplamı (yuvarlaklı çizgi) ile kamu kredilerindeki gelişme yer alıyor. Kamu bankalarının tavrı oldukça farklı görünüyor. Yabancı bankaların hızla pazar paylarını artırma isteklerini, Türkiye'ye özgü koşullardan daha az etkilenme olasılıklarını falan da dikkate alırsanız, aslında ayrışma grafikte gözlenenden daha keskin olabilir.Bu gelişme de bir anormallik olmayabilir. Ama şu nokta önemli: Sistematik olarak MB'den kısa dönemli borçlanan bankalar ile hızlı kredi genişlemesine giden bankalar aynı olmamalı. Bunca aldığımız dersten sonra ben böyle olduğunu sanmıyorum. Yetkililerin bu konuya dikkatle eğildiklerini düşünüyorum. Yine de köşeme not düşeyim istedim.

Grafik 1: Kredilerdeki yıllık yüzde artış (Haziran 2005-Mayıs 2008)

Bu yazı 07.07.2008 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.