ABD ekonomisine ilişkin iki gösterge de benden
Bir süredir ülkemiz finans çevrelerinde ABD ekonomisine ilişkin göstergelere olan talep pek arttı. "Filan gösterge beklentilere göre şöyle çıktığından" diye başlayıp sadece ABD ekonomisini çözmekle kalmayıp, bunun doların değeri ve hatta İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) üzerindeki olası etkilerini çıkarmaya yönelik "açıklamalar" pek sıklaştı. Doğrusu bunların nasıl yapıldığını anlayabilmiş değilim. Ama hayretle kıskançlık arasında bir yerde kalakaldığımı itiraf edebilirim. İşte bu nedenle ben de ABD'ye ilişkin iki göstergeyle bu kervana katılmaya karar verdim.
9 Nisan 2007 tarihinde ABD'de Savunma Bakanlığı, "Selected Acquisition Report" (SAR) adlı periyodik dokümanını yayımladı. Bu belge ABD silahlı kuvvetlerinin alım projelerinin büyüklüğü ve birim maliyet değişmeleri hakkında bilgi veriyor. Ben de ABD kara, deniz ve hava kuvvetlerinin uçak alımı projelerini ele alıp 2006 yılının ikinci yarısı için bir fiyat endeksi hesapladım! Bu endekse giren 22 uçak projesi var. Bu projelerin toplam maliyeti az değil; tam 732.9 milyar dolar. 2006 yılının ikinci yarısında (yani 6 ayda), bu projelerde birim maliyetler, ağırlıklı ortalama olarak hesaplandığında, yüzde 8,9 artmış!
Bunun ne anlama geldiğini görebilmek için 2005 ve 2006 yıllarında ABD'nin üretici fiyat endeksinin nasıl bir seyir gösterdiğine bakalım. Tablo 1'de, bu endeksin "yıllık" değerleri veriliyor.
| TABLO 1 | ||
| ABD Üretici Fiyat endeksi | ||
| (% Değişme) | 2005 | 2006 |
| Nihai Ürünler | 5,4 | 1,1 |
| Ara Malları | 8,6 | 2,8 |
| Hammaddeler | -2,4 | -38,6 |
| Kaynak: US Department of Labor, Bureau of Labor Statistics, January 17, 2007 | ||
Tablo 1'den görüleceği üzere ABD üretici fiyatları endeksinin hiçbir bileşenindeki artış benim birim maliyet endeksimdeki artışın yanına bile yaklaşamıyor.
Anlaşılan bu askeri uçaklara talep yüksek. Öte yandan, henüz bu alanda Çin'in rekabeti de söz konusu değil. Bu durumda, şirketler de fiyatlarını daha rahat artırabilmişler. Hammadde fiyatlarının yüzde 38,8 düştüğü, ara mallarının ise sadece yüzde 2,8 arttığı bir yılda böyle bir fiyat artışı sağlamanın başka bir açıklamasını bulamadım doğrusu. Birim fiyatı en çok artan ilk dört projeyi yapan firmalar ise Lockheed Martin ve Northrop-Grumann. Yatırımcıların dikkatine sunarım! Bir de kötü haber: Türkiye'nin 100 tane almayı düşündüğü F-35 savaş uçağı projesi de benim endekste yer alıyor. F-35'in birim maliyeti de 2006'nın ikinci altı ayında yüzde 8,4 artmış.
Amerikan halkının başına bir şey gelecek diye de ödümüz kopar hale geldik. Ben de durumlarına bir bakayım dedim. Federal Reserve'in yayımladığı fon akımı istatistiklerindeki bilgilere göre 2006'nın üçüncü çeyreğinde ABD'deki hane halklarının varlıkları 1.04 trilyon dolar artarak 67 trilyon dolara ulaşmış! Hane halkının borcu ise sadece 267 milyar dolar artmış ve toplam 13 trilyon dolar olmuş. Bu durumda da hane halkının net varlığı 54 trilyon dolara yükselmiş. Bu, yıllık bazda yüzde 5,8 artışa karşılık geliyormuş. Üstelik Tablo 2'de verilen ABD hane halklarının, 2003-2005 döneminde net varlıklarındaki artışlara ilişkin bilgilere göre bu 2006'ya özgü bir durum da değil.
|
TABLO 2 |
|
|
ABD Hane Halklarının Net Varlıklarındaki Değişme (%) |
|
|
Yıllar |
Değişim Hızı (%) |
|
2003 |
13 |
|
2004 |
9,7 |
|
2005 |
8,5 |
|
Kaynak: Federal Reserve :Flow of Funds of the United States, R-100,December 7, 2006. |
|
Gördüğünüz üzere Amerikalılar için telaşa kapılmamız için pek bir neden yok! İçim rahatladı doğrusu.
Bu köşe yazısı 19.04.2007 tarihinde Referans Gazetesi'nde yayınlanmıştır.
