Arşiv

  • Mart 2024 (18)
  • Şubat 2024 (19)
  • Ocak 2024 (18)
  • Aralık 2023 (17)
  • Kasım 2023 (14)
  • Ekim 2023 (15)
  • Eylül 2023 (12)
  • Ağustos 2023 (21)
  • Temmuz 2023 (18)
  • Haziran 2023 (13)
  • Mayıs 2023 (9)
  • Nisan 2023 (9)

    Türkiye, Afganistan’a desteğini artırmak isteyen tek ülke…

    Metin Gürcan31 Aralık 2014 - Okunma Sayısı: 2755

    ABD ve NATO liderliğindeki uluslararası koalisyon Afganistan’dan çekiliyor. Peki koalisyon güçlerinin Afganistan’a girdiği tarihten bu yana geçen 13 yılın ardından, 50 ülkeden gelen 500 binden fazla askerin emek verdiği ve 640 milyar dolara mal olan bu mücadele nasıl hatırlanacak? Soruyu şöyle de sormak mümkün: 13 yıllık Afganistan tecrübesi, uluslararası koalisyon için kesin bir zafer mi, yoksa kötü yönetilmiş bir başarı hikayesi mi, yoksa bir mağlubiyet mi? Bu soruya bu kısa makalede cevap vermek tabi ki güç. Ama, NATO güçleri ile Afgan güvenlik güçleri arasında yapılan devir teslim töreni sorunun cevabı konusunda bazı ipuçları veriyor. Devir teslim töreni, hala Taliban’ın bombalı saldırılarına hedef olan başkent Kabil’deki ISAF* Komutanlığının spor salonunda 28 Aralık 2014’de “sessiz sedasız” yapıldı. Başkentteki Taliban saldırıları nedeniyle yüksek güvenlik tedbirleri nedeniyle, sadece Afgan devlet yetkilileri ile yabancı misyon temsilcilerinin alındığı, sivil halkın güvenlik gerekçesi ile serbestçe girmesine izin verilmeyen bu tören geçen 13 yıllık sürede bırakın Afganistan’da, başkent Kabil’de bile güvenliğin tam sağlanamadığının en acı göstergesi. Bu örneğe bakarak artık “zafer mi mağlubiyet mi ?” sorusuna cevabı siz verin.

    Son dönemde Irak ve Suriye’de yaşanan gelişmeler ve IŞİD sorunu uluslararası toplumun Afganistan konusundaki dikkatini dağıtmış gözükse de Afganistan için 2015 yılının kritik bir yıl olacağını söylemek mümkün. Bunun sebebi güvenlikle ilgili. 2015 itibarı ile artık Kabil’de kendi devir teslim törenlerinin dahi güvenliği konusunda endişe duyan koalisyon güçlerinin Afganistan’daki operasyonel görevleri sonra eriyor. Ülkede kalan yaklaşık 15.000 yabancı danışman askerin yalnızca destek, eğitim ve danışma görevleri olacak.

    Peki bu güvenlik boşluğunu kim dolduracak? Kağıt üzerinde de olsa sayıları 350.000’i bulan ancak haklarında kapasite sorunu olduğu sık sık dile getirilen Afgan Güvenlik güçleri.  Özellikle Irak Ordusunun IŞİD’e karşı Musul’daki hezimetinden sonra başlayan ve halen devam eden Irak’taki güvenlik kaosu düşünüldüğünde son 12 ayda 4.000 personelini operasyonlarda kaybeden Afgan güvenlik güçlerinin Afganistan genelinde güvenliği sağlama kapasitesi konusunda endişeye kapılanların sayısı bir hayli fazla.

    Siyasi istikrarın giderek kırılganlaştığı Afganistan’daki güvenliğin tümüyle operasyonel yetenekleri hakkında hala soru işaretleri olan Afgan güvenlik güçlerine bırakılması, zaten kırılgan olan yapıyı daha da kırılganlaştırıyor. Siyasi istikrarı güçlendirecek, ekonomik kapasiteyi artıracak reformların bir türlü yapılamaması, Taliban’la uzlaşma yolları aranmasına rağmen bir türlü istenen düzeyde müzakere ortamının ve Taliban’ın siyasi yapılara entegrasyonun sağlanamamış olması, uyuşturucu kartelleri, yerel güç merkezleri olarak merkezi hükümetin otoritesini sarsan savaş ağaları, Afganistan kırsalındaki sosyo-ekonomik geri kalmışlık, özellikle başta sınır sorunu olmak üzere Pakistan’la yaşanan sorunlar da bu kırılganlığı destekliyor.

    Desteğe devam etme sözü veren ülke sayısı…

    Şu an ISAF ve OEF misyonlarında toplam 48 ülkenin askeri bulunurken 2015’de Afganistan’a desteğe devam etme sözü veren ülke sayısı oldukça az. ABD 9.800 askerle desteğine devam edeceğini açıkladı. Destek açıklayan diğer ülkeler İngiltere, İtalya, Almanya ve Türkiye…

    İlginç şekilde 2015’de Afganistan’da asker sayısını arttırmayı, başta güvenlik olmak üzere çeşitli alanlarda geçmiş dönemlerdeki desteğine nazaran daha fazla destek vermek isteyen tek ülke Türkiye.

    Afganistan’da görev yapan Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), 10 Ekim 2001’den bu yana ISAF’a da destek sağlıyor. TSK bu zaman kadar iki kez ISAF’ın komutanlığını üstlendi. 2009’dan bu yana ise 1.600 dolayında askerle Merkez Kabil Komutanlığı’nı yürüttü.  Türk Genelkurmay Başkanlığı verilerine göre; TSK şimdiye kadar 17.500 Afgan askerini eğitti, 3.500’üne de Türkiye’de eğitim verdi. Toplamda 1.300’den fazla Afgan polisine eğitim verildi. 2001-2010 yıllarında Afganistan’a yapılan askeri yardım toplamda 61 milyon dolara ulaştı. Yine TSK tarafından bu güne kadar 15.000 Afgan’ın sağlık sorunları çözüldü, 5000’e yakın Afgan erkek çocuk sünnet ettirildi.

    TSK, NATO’nun 1 Ocak 2015 tarihi itibarı ile ISAF misyonu yerine başlatacağı Kararlı Destek Misyonu kapsamında Afganistan’daki asker sayısını 900’den 1.500’e çıkaracak. Afganistan’a gönderilecek bu askerler bir karacı bir de havacı general komutasında, Kabil Havaalanının işletilmesinden sorumlu olacak; Kuzey Danışma Komutanlığı, Kabil Karargah Komutanlığı ve askeri hastaneye personel takviyesinde bulunacak.

    Türk askeri yetkililer bu güne kadar Afganistan’da 15 farklı rotasyon döneminde yaklaşık 30.000 Türk askerinin görev yaptığını ancak bunlardan hiç birinin kriminal bir suça karışmadığına ve silahını operasyonel bir görevde ateşlemediğine vurgu yapıyorlar. Yine Türk askeri yetkililer, bu güne kadar tek bir Afgan’ın bile bir Türk askeri tarafından yaralanmadığının veya ölümüne sebebiyet verilmediğinin de özellikle altını çiziyorlar. Onlara göre bunun sebebi kendilerinin görevleri esnasındaki aşırı hassasiyeti ve Afgan halkının kendilerine olan sevgi ve güveni. Koalisyon güçlerinin sık sık meydana gelen sivil ölümlerinden sorumlu tutulduğu Afganistan’da  görev yapan Türk askerlerinin Afgan halkı ile üniformasını çıkararak iletişim kurabilme becerisi de bu konuda önem kazanıyor.

    Sonuç olarak, başta devir teslim törenine bakınca “yeni Afganistan’ın”,  13 yıl öncesinden daha güvenli ve istikrarlı bir yer olup olmadığı sorusuna net bir “evet” cevabı vermek güç.  Görünen o ki 2015 yılında da yeni bir kırılgan süreç Afganistan’ı bekliyor olacak. Afganistan kendi ayakları üzerinde durabilecek mi?  2015 yılı Afganistan’ın yakın tarihindeki süreçlerden yeni bir tanesinin başlangıcı olarak mı hatırlanacak? Bu soruları cevaplamak için şimdilik erken. Ancak bu yeni dönemde Türk ordusunun Afganistan’da yaklaşık 11 yıldır başarıyla uyguladığı gözlenen “halk merkezli, yardım, eğitim ve danışmanlık görevi” modelinin önem kazanacağını söylemek mümkün.

     

    *ISAF: International Security Assistance Force- Uluslararası Güvenlik Destek Gücü

    Yazdır