Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2007'nin ikinci çeyreğine ilişkin büyüme tahminlerini açıkladı. Bu arada ilk çeyreğe ilişkin tahminlerinde de bazı değişiklikler yaptı. TÜİK'in son verilerine göre ekonomimiz ikinci çeyrekte, gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) ile ölçüldüğünde, yüzde 3,9 büyümüş. 2006'nın aynı dönemi için TÜİK'in büyüme tahmini yüzde 8,3 idi. 2007'nin ilk çeyreğinde, bir önceki yılın aynı dönemine göre daha hızla büyümesine rağmen bu yılın ikinci dönemindeki yavaşlama, yılın ilk yarısı itibariyle büyüme hızını da geçen yılın altına çekmiş görünüyor. Büyümeyi, bir yıl önceye oranla aşağıya çeken gelişmelerin sanayi ve ticaret kesimlerinden geldiği anlaşılıyor. Tarım bu yıl da geçen yıl da ikinci dönemde yüzde 1,1 daralmış. Bu dönemde kuraklığın, üretimde belirgin bir etkisi görülmüyor.

Harcamalar açısından bakıldığında 2007'nin ilk yarısının belirgin özelliği özel tüketim harcamalarının artış hızının 2006'nın aynı dönemine oranla çok düşük olması. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 2 artan bu kalem, ikinci çeyrekte yüzde 0,3 azalmış. Tablodaki rakamların verdiği izlenim özel tüketimdeki yavaşlamanın 2006'nın 3. çeyreğinde başladığı yönünde. Gerçi bu verileri, mevsimsel etkilerden ayıklamadan karşılaştırmak doğru değil. Ancak özel tüketimdeki hareket o kadar belirgin ki (özel tüketim 2005'te yüzde 14,1, 2006'da yüzde 9,4 artmıştı) böyle bir düzeltme yapılmamış olmasının temel sonucu değiştireceğini sanmıyorum. Demek ki, iç talebin bu en büyük kalemindeki artış, dört çeyrek boyu zayıf kalmış. Bu, ihracatta görülen hareketlenmeyi bir ölçüde açıklayabilir. İç pazarda talep sorunuyla karşılaşan üreticiler ihracat olanaklarını zorluyorlar. Aslında, bunda bir sakınca yok. Ancak üreticiler bazen bu yola karşılaştıkları sorunu atlatabilmek için başvuruyorlar. Başka bir deyişle ihracat aslında pek de kârlı olmamasına rağmen "hiç satamamaktan iyidir" gibi bir düşünceyle buraya yöneliyorlar. O zaman da bu tür ihracat artışları kısa ömürlü olabiliyor. Ancak, bilebildiğim kadarıyla şu anda bu durumla karşı karşıya olduğumuzu ileri sürecek bir bilgi yok. İzlemek gerek.

Öte yandan ithalat artış hızında üç çeyrek süren bir yavaşlama görülmüştü. Bunun da iç talebin artış hızının azalmasıyla ilgisi olduğu söylenebilir. Örneğin, 2007'nin ikinci çeyreğinde, özel tüketim harcamalarının yüzde 20,8'ini oluşturan ve yüksekçe ithal girdi kullanımının söz konusu olduğu dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcamalar yüzde 9,3 düşmüş. Öte yandan, 2006'nın son ve 2007'nin ilk çeyreklerinde yatırımda (sabit sermaye oluşumu) bir yavaşlama vardı. Ancak yılın ikinci çeyreğinde yatırımda ve ithalatta tekrar bir hareketlenme de görülüyor. Üstelik bu, makine teçhizat yatırımlarında çok daha belirgin. Bence bu da ilginç. Çünkü 2007'nin ikinci çeyreğinde belirsizliğin arttığı düşünülüyordu. Demek ki özel makine teçhizat yatırımı bundan etkilenmemiş.

Büyümedeki yavaşlama ekonominin Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın (TCMB) verdiği sinyallerin beklediği zaman diliminde ve istenen yönde sonuç verdiği biçiminde de yorumlanamaz mı? Hatırlatayım: Geçen sene yaz aylarında TCMB iç talep artışını yavaşlatmayı da hedefleyen kararlar alıp, politika faizini yükselttiğinde, alınan önlemlerin 9-12 ay sonra etkisinin görüleceğini söylemişti. (TCMB-PPK-2006-56, 20/7/2006, Md. 14)

Bu köşe yazısı 13.09.2007 tarihinde Referans Gazetesi'nde yayınlanmıştır.