COVID-19 İşgücü piyasasını nasıl etkiledi? Değerlendirme Notu/ Şenay Akyıldız

COVID-19 salgınının işgücü piyasasını nasıl etkilediğini ortaya çıkarmak amacıyla Mayıs 2020’de 12 ilde (Adana, Bursa, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kilis, Konya, Mardin, Mersin ve Şanlıurfa) 3033 kişiyi kapsayan bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Ankete katılanların yüzde 57’si Türk vatandaşı, kalanı ise Suriyelidir. Kadınların ankette temsil edilme oranı yüzde 6’dır.

Anketten elde edilen temel bulgular aşağıdaki gibidir:

• COVID-19 en çok kadın çalışanları etkilemiştir. Koronavirüs salgını nedeniyle çalışma düzeninde herhangi bir değişiklik olmayan, pandemi öncesindeki koşullarda tam veya yarı zamanlı olarak çalışmaya devam edebilenler tüm katılımcıların yüzde 32’si iken bu oran kadınlarda yalnızca yüzde 7,4’tür.
• COVID-19, Suriyeli çalışanları vatandaşlarımıza kıyasla daha çok etkilemiştir. Pandemi nedeniyle işten çıkarılan ya da ücretsiz izne çıkarılan Suriyelilerin oranı yüzde 36,5 iken aynı oran Türk vatandaşları için yüzde 11,9’dur.
• Koronavirüs salgınına bağlı olarak Suriyelilerin yüzde 88’i gelir kaybına maruz kalmıştır. Aynı oran Türk vatandaşları için yüzde 50 düzeyinde gerçekleşmiştir.
• Suriyeliler COVID-19 kapsamında verilen desteklerden vatandaşlarımıza kıyasla daha az yararlanabilmiştir. Pandemi desteklerinden yararlanan Türk vatandaşlarının oranı yüzde 13 iken bu oran Suriyeliler için yüzde 5,5’tir. Suriyeliler ağırlıklı olarak gıda kolisi desteklerinden yararlanmıştır. Vatandaşlarımızın ise ağırlıklı olarak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından hane başına 1000’er TL olarak verilen sosyal yardım parasından yararlandığı tespit edilmiştir
• Anket katılımcıları arasında güneydoğu illerinde (özellikle Hatay, Urfa ve Mardin’de) yaşayanlar diğerlerine kıyasla pandemiden daha çok etkilenmiştir. Çalışma düzeninde herhangi bir değişiklik olmayanların oranı 12 ilin geneli için yüzde 32 iken Hatay ve Urfa’da bu oran sırasıyla yüzde 3,2 ve yüzde 10,2’dir. Mardin’de ise zaten işsiz olan yüzde 22’lik kesime pandemi nedeniyle işten çıkarılan yüzde 17’lik bir kesim daha eklenmiş ve kentteki işsizlik sorunu pandemiyle birlikte derinleşmiştir.
• Ağırlıklı olarak Suriyelilerin çalıştığı inşaat sektöründe işten çıkarılanların oranı (yüzde 11,1) diğer sektörlere kıyasla daha yüksektir.

Verilerden anlaşıldığı üzere COVID-19 çalışan kesimin çok büyük bir kısmının çalışma düzeninde önemli değişikliklere neden olmuştur. Anketten elde edilen veriler, Türkiye’de ilk resmi vakanın 11 Mart 2020’de açıklanmasının ardından geçen yaklaşık iki aylık süre içinde pandeminin çalışan kesim üzerinde son derece negatif bir etkiye neden olduğunu ortaya koymuştur. İşgücü piyasasındakilerin yaklaşık yüzde 70’i çalışma düzenlerinde az veya çok bir değişikliğe maruz kalmış ve bunun doğrudan bir etkisi olarak gelir kaybı yaşamıştır.

Ayrıca COVID-19, salgına bağlı olarak gelirini, işini, iş bulma ümidini kaybetmiş, desteklerden yararlanamamış ve büyük çoğunluğunu Suriyelilerin oluşturduğu bir kesimin oluşmasına neden olmuştur. İlk sığınmacı kafilenin Türkiye’ye gelmesinin üzerinden 9 yıl geçmiş olmasına ve 2011’den bu yana Suriyelilerin işgücü piyasasına uyum meselesini odağına yerleştiren çok sayıda araştırma ve proje yürütülmüş olmasına rağmen, COVID-19 anketinin sonuçları uyum sürecinin arzu edildiği gibi etkin bir şekilde işlemediğini göstermiştir.

Değerlendirme notuna erişmek için tıklayınız.