TEPAV: "Kişi Başına Sağlık Harcamaları AB’ye Yaklaşırken, Göstergeler Düzeliyor”

ANKARA- TEPAV, Türkiye'nin sağlık harcamaları ve temel sağlık göstergelerinde AB-15 ortalamasına yaklaştığını açıkladı. 1980-2008 döneminde sağlık harcamaları artarken, yaşam beklentisi hızla yükseldi ve bebek ölüm oranında anlamlı şekilde düşme görüldü.

TEPAV Araştırmacısı Selin Arslanhan tarafından hazırlanan "Artan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor?" başlıklı değerlendirme notu yayımlandı.

Not'ta son 30 yılda sağlık harcamalarının ve temel sağlık göstergelerinin AB-15 ve diğer bazı ülkelere göre nasıl bir değişim izlediği incelendi.

1980 yılında Türkiye'nin kişi başına sağlık harcamalarının AB-15 ortalamasının yüzde 9'u, kişi başına GSYİH'sinin ise AB-15 ortalamasının yüzde 15'i kadar olduğunun açıklandığı Not'a şöyle devam edildi:

"1985 sonrasında her yıl kişi başına sağlık harcamaları artış hızı, AB-15 ortalamasının üzerinde olmuştur. Sağlık harcamalarının en hızlı arttığı dönem 1995-2000 olmak ile birlikte, 2000-2003 arasında artış hızı yavaşlamış, 2003'ten sonra ise tekrar hızlanmıştır. 2007 yılında ise Türkiye kişi başına sağlık harcamaları AB-15 ortalamasının yüzde 26'sı haline gelirken, kişi başına GSYİH AB-15 ortalamasının yüzde 23'ü olmuştur.

Sağlık harcamalarının artışına etki eden birçok faktör bulunmak ile birlikte temel olarak ayakta tedavi, yatarak tedavi ve ilaç-tıbbi malzeme harcamaları olmak üzere üç bileşende incelenmektedir. Toplam sağlık harcamalarının artışına son yıllarda ilaç harcamaları artan bir katkı sağlamasına rağmen hala harcamaları oluşturan asıl bileşen tedavidir. Son yıllarda birçok ülkede yataklı tedavi harcamalarının yerini ayakta tedavi almakta iken Türkiye'de bu görülmemekte, hastaneye başvuruların sayısı hala hızla artmaktadır. 1995-2006 döneminde kişi başına sağlık harcamalarının ortalama yıllık artış hızına en fazla etki eden faktör yatarak tedavi olmuştur."

Yaşam beklentisi yükseliyor, bebek ölümleri düşüyor

TEPAV'ın değerlendirmesinde, yaşam beklentisi ve bebek ölüm hızının, farklı birçok faktörden etkilenmekle birlikte sağlık sistemlerinin performanslarını değerlendirmek için yaygın olarak kullanılan en temel göstergeler olduğu ifade edilerek, 1980 yılında, Türkiye'de yaşam beklentisi 58.1yıl iken, AB-15 ortalamasının 74.2' yıl olduğu açıklandı. Değerlendirmeye şöyle devam edildi:

"1980-2008 döneminde Türkiye yaşam beklentisi AB-15 ortalamasına göre daha hızlı artarak 72.1 yıla yükselmiştir. Yaşam beklentisi belirli bir yıla kadar yükseldikten sonra büyüme hızı yavaşladığından dolayı, AB-15 ortalamasının değişimine benzer şekilde son yıllarda Türkiye yaşam beklentisi artış hızı da düşmüştür. Türkiye/AB-15 ortalaması oranı yıllara göre farklılaşsa da kişi başına sağlık harcamalarında görülen yakınsama yaşam beklentisi için de görülmektedir.

Diğer bir temel sağlık göstergesi bebek ölüm oranıdır. 1980 yılında Türkiye'nin bebek ölüm oranı, AB-15 ortalamasının sekiz katı kadardır. 1980'den itibaren AB-15 bebek ölüm oranı daha yavaş azalmaya devam etmiş, buna karşılık Türkiye'nin bebek ölüm oranı hızla düşmüştür. 1980-2007 döneminde, sağlık harcamaları ve bebek ölüm oranının AB-15'e yakınsamasında paralellik görülmektedir. Farklı olarak sadece 1995-2000 arasında, sağlık harcamalarının daha hızlı artmasına karşın bebek ölüm oranı düşüş hızı azalmıştır."

Etkin kullanım ve sürdürebilirlik önemli...

Uzun vadede temel sağlık göstergelerinde iyileşmenin sürdürülebilmesi için koruyucu ve temel sağlık hizmetlerine verilen önem ve ayrılan payın artırılması gereğine dikkat çekilen Not'ta, böylece ekonomik yükü daha fazla olan yataklı tedaviye ihtiyaç azalacağı gibi temel sağlık göstergelerinin iyileşmesine yüksek katkı sağlanacağı ifade edildi. TEPAV'ın değerlendirmesinde, "Sağlık harcamalarının artmasının yanı sıra etkin kullanımı ve sürdürebilirliği oldukça önemlidir. Bu çalışma ile iki temel sağlık göstergesine dayalı bir karşılaştırma ve değerlendirme yapılmış olup sağlık sistemindeki değişimlerin etkinliğinin ve harcamaların sürdürülebilirliğinin sorgulanması için her reform bileşenini ayrı ayrı değerlendirmeye yönelik detaylı analizler yapılması gerekmektedir" denildi.