Ekimde sanayi üretiminde üçüncü çeyreğe kıyasla bir kıpırdanma yaşandığına ilişkin emare görmüyorum.

Çifte bayramdan önce sanayi sektöründe ekim ayı kapasite kullanım oranı (KKO) açıklandı. Bayram havası nedeniyle olsa gerek bu veriye ilişkin finansal kurumların raporlarında olumlu değerlendirmeler gördüm. Olumlu değerlendirmeler mevsim hareketlerinden arındırılmış veriler kullanılarak bir önceki ay ile yapılan karşılaştırmaya dayanıyordu. Gerçekten de KKO eylül ayında yüzde 72,8 düzeyindeyken ekimde yüzde 73,1 olmuştu. Oysa çifte bayram havası nedeniyle gözden kaçan şuydu: Bu oran, potansiyelimizin oldukça altında büyüdüğümüz yılın ilk yarısındaki her iki çeyrekte gerçekleşen ortalama kapasite kullanım oranlarından düşüktü (Tablo 1). Bayram havası dışında bir neden aranacak olursa bu olumlu değerlendirmelere, şu belirtilebilir: Ekim ayı değeri, üçüncü çeyrekteki KKO’nun ‘milim’ üzerinde.

Mevsim hareketlerinden arındırılmış verilerin bazı durumlarda yanıltıcı sonuçlar verebileceğine daha önce değinmiştim. Bu nedenle kimi zaman bu türden bir filtreden geçmiş verileri kullanmaktan kaçınıyorum. Kaldı ki 2007’den bu yana yayımlanan yeni KKO serisi gerekli ön incelemeden geçirilince, mevsimlik hareket taşıdığına dair elde edilen bulgu zayıf bir bulgu. Bunun yerine, her ayın KKO değerini bir yıl öncesinin aynı ayında gerçekleşen KKO ile karşılaştırmak da yararlı bilgi sağlıyor. Böyle bakılınca ortaya çıkan resim şu: Şubat ayından bu yana KKO bir yıl öncesine kıyasla hep daha düşük düzeylerde. Son üç ayda aradaki fark daha da fazla.

Bu tür bir bakışın büyüme oranımızın bir yıl öncesine kıyasla (yıllık büyüme oranımızın) daha düşük olduğunu gösterdiğinin ancak bir çeyrek önceki büyümeyle bu çeyrekteki büyüme arasında bir fark olup olmadığını tam yansıtmadığının elbette farkındayım. Bu farka ilişkin bir çıkarsama yapmak için Tablo 1’e küçük farklara fazla ‘takılmadan’ dönmekte yarar var. Ekim ayında sanayi üretiminde üçüncü çeyreğe kıyasla bir kıpırdanma yaşandığına ilişkin bir emare görmüyorum. Dikkat ederseniz sanayi üretimiyle KKO arasında doğrudan ilişki kurdum. Bu ilişkiyi göstermekte yarar var. Grafik 1’de bir yıl öncesinin aynı ayına göre hem KKO’da hem de sanayi üretiminde gerçekleşen yüzde değişimler var. Beraber hareket ettikleri yeteri kadar açık. Kısacası, ekonomide toparlanma açısından ekim ayı da pek umut verici değil.

Grafik 1. Kapasite kullanım oranında ve sanayi üretiminde yıllık değişimler: Ocak 2008-Ekim 2012 (%). Kaynak: TÜİK ve TCMB.

Bu köşe yazısı 30.10.2012 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayımlandı.