Yaklaşık otuz yıldır Ortadoğu ile ilgili yapılan analizlerde zaman zaman kullanılan bir metafor vardır: İran bir ahtapota benzer ve kolları çok güçlüdür; kollarını kesmeden başına ulaşmanız mümkün olmaz. İran, bu kollar vasıtasıyla gücünü ve nüfuzunu sınırlarının çok ötesine yansıtırken ABD ve İsrail gibi önemli düşmanlarıyla direkt çatışma riskini de azaltır.

Birkaç yıldır söz konusu benzetmedeki unsurlarla ilgili daha önce görülmemiş gelişmeler oluyor. Son yaşananlar, artık kolların kesildiğini ve sıranın gövdeye geldiğini mi gösteriyor? Yoksa kollar tamamen koparılmasa bile aldıkları hasarın gövdeyi zayıflattığı; zayıflayan gövdenin de kolları besleyemez hâle gelerek sistemi yok oluşa sürüklediği bir kısır döngünün başlangıcında mıyız?

Son yaşananlar, artık kolların kesildiğini ve sıranın gövdeye geldiğini mi gösteriyor? Yoksa kollar tamamen koparılmasa bile aldıkları hasarın gövdeyi zayıflattığı: zayıflayan gövdenin de kolları besleyemez hale gelerek sistemi yok oluşa sürüklediği bir kısır döngünün başlangıcında mıyız? Peki, İran bilim insanlarının “evrim mucizesi” olarak tanımladığı,  koşullara uyum yeteneğiyle bilinen gerçek bir ahtapot gibi hayatta kalmayı başaraabilir mi? 

Bu sorulara yanıt ararken sistemin nasıl oluşturulduğuna ve işletildiğine bakmak; ana bileşenlerini analiz etmek ve kısa sayılabilecek bir süre içinde aldığı yıkıcı darbeleri incelemek faydalı olacaktır.

Değerlendirme notuna buradan ulaşabilirsiniz.