Küresel ticaret sistemi son yıllarda ABD–Çin ticaret gerilimi, artan korumacılık eğilimleri ve jeopolitik kırılmaların etkisiyle yeniden şekillenmektedir. 2018’de başlayan ticaret savaşları, yalnızca iki büyük ekonomi arasındaki rekabeti derinleştirmekle kalmamış, aynı zamanda küresel değer zincirlerinin yönünü değiştirmiştir. Bu süreçte Çin, kapsamlı sanayi sübvansiyonları ve düşük maliyetli üretim politikaları uygulamış; ABD ise ek tarifeler ve korumacı önlemlerle bu yükselişi sınırlamaya çalışmıştır.

Çin, bu politikalar sayesinde yalnızca “dünyanın üretim üssü” konumunu pekiştirmemiş, aynı zamanda yüksek teknolojili üretim süreçlerini içselleştirerek (Küpeli, 2025) küresel ticarette ABD karşısında belirgin bir üstünlük kurmuştur. 1995’te sınırlı bir etkiye sahipken 2005 itibarıyla Afrika ve Doğu Avrupa’da, 2015’te bu bölgelerin büyük bölümünde, 2023 itibarıyla ise Güney Amerika dâhil olmak üzere küresel ölçekte Amerika’ya göre daha fazla mal ihraç eden bir konuma gelmiştir.

Bu jeopolitik dönüşüm Türkiye açısından da kritik sonuçlar doğurmaktadır. Çin’in fiyat rekabeti ve sübvansiyon destekli üretim politikaları, Türkiye’nin ihracatının yaklaşık %19’unu tehdit etmektedir. Buna ek olarak, Çin’in iç pazardaki artan etkinliği rekabetin yalnızca ihracat kanalıyla sınırlı kalmadığını ortaya koymaktadır. Nitekim son dönemde artan konkordato haberleri, kapasite kullanım oranlarındaki gerileme ve üretim endekslerindeki durağanlık, Türk imalat sanayinin bu baskılara karşı kırılganlığını daha görünür hale getirmiştir.

Bu politika notunun ilk bölümünde Çin kaynaklı rekabetin boyutları ayrıntılı biçimde analiz edilmekte; ikinci bölümde ise Türkiye’nin bu tablo karşısında sanayi politikalarını nasıl şekillendirmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Değerlendirme notuna buradan ulaşabilirsiniz.