Mevduat ve kredi
Bu köşede çıkan son üç yazıda kredi genişlemesinin, bankaların yurtdışı borçlanmalarının vade yapısının ve Merkez Bankası'nın bankalarla yaptığı işlemlerin son yıllardaki gelişimi üzerinde durdum. Sıra bankalardaki mevduatın nasıl geliştiğine ve nasıl dağıldığına bakmaya geldi.
Üç tane tablo veriyorum. İlk tabloda toplam mevduatın yıllık artış hızı veriliyor. Bu hızlar tüketici enflasyonundan arındırılmış bir halde gösteriliyor. Yine ikili bir ayrım var: Kamu bankaları ayrı, özel ve yabancı bankaların toplamı ayrı ele alınıyor. Bir de toplam sektöre bakılıyor.
2007 yılında mevduat artış hızı da yavaşlıyor. Ekonominin büyüme hızı da dikkate alındığında reel olarak önemli bir artıştan söz etmek mümkün değil. Kamu bankalarının mevduat genişlemesi, 2008'e kadar sektörün geriye kalanında gözlenenin gerisinde kalmış. İçinde bulunduğumuz yıl içinde az da olsa bu eğilimde bir değişiklik var.
Daha önce kredi genişlemesini nominal olarak vermiştim. Şimdi enflasyondan arındırarak Tablo 2'de gösteriyorum. 2007 ortalarına doğru azalan kredi büyümesi o tarihten sonra artıyor. Kamu bankalarında kredi genişlemesi daha fazla. Bir diğer nokta da şu: Kredi artış hızı mevduat artış hızının oldukça üzerinde.
Daha önce değindiğim gibi, kriz sonrası uygulanan programın doğal bir sonucu bu. Mali disiplin nedeniyle, kamunun borçlanma gereği azalıyor. Böylelikle, bankalar topladıkları fonların giderek artan bir oranını reel sektöre kredi olarak açabiliyorlar. Bu durumda kredi artış hızı mevduat artış hızının üzerine çıkabiliyor.
Bu olgu Tablo 3'te daha ayrıntılı bir biçimde görülebiliyor. Tabloda hem banka kredilerinin hem de bankaların tuttukları menkul kıymetlerin (önemli bir kısmı Hazine tahvilleri) topladıkları mevduata oranları yer alıyor. Kredilerin oranı artarken, menkul kıymetlerin oranı azalıyor.
Bu 'yazı dizisine' son vermek zamanı geldi. Yarın toparlayacağım.
Bu yazı 13.07.2008 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.
