Fed'in olası tavrı
ABD'nin tarım dışı istihdamının ağustos ayında 4 bin azaldığı açıklanmıştı bir ay önce. Cuma günü bu sayıda önemli bir düzeltmeye gidildi; azalmak bir tarafa istihdamın 85 bin arttığı açıklandı. Düzeltmenin temel nedeni ise kamu istihdamının (eğitim sektöründeki) bir ay önce aslında olduğundan az hesaplanmasıydı. Eylül ayında ise tarım dışı istihdamın 100 bin artığı duyuruldu. Bu da beklenen istihdam artışının 10 bin üzerindeydi.Bu gelişmeler sonucunda ABD Merkez Bankası'nın (Fed) bir sonraki toplantısında alacağı tavra ilişkin tahminler de değişti. Verinin açıklanmasından önceki dakikalarda ekim ayındaki toplantısında Fed'in faiz indirme olasılığı yüzde 72 olarak görülürken, verinin açıklanmasından sonraki dakikalarda bu olasılık yüzde 46'ya kadar düştü. Bekleyişlerdeki bu değişikliğin arkasında, cuma günü açıklanan verilerin korkulan şiddette bir ekonomik yavaşlama olasılığının azaldığını göstermesi vardı.Yine de ABD işgücü piyasasına ilişkin şu noktaların altını çizmekte yarar var: Son aylarda yüzde 4.6 düzeyinde olan işsizlik oranında küçük de olsa bir artış gerçekleşti ve bu oran eylül ayında yüzde 4.7'ye yükseldi. Çalışılan saat sayısındaki artış ikinci çeyrekte yüzde 2.1 iken, üçüncü çeyrekte bu artış hızı yüzde 1.2'ye düştü. Benzer bir gelişme özel sektörün yarattığı yeni istihdamda da yaşandı. 2006 yılında her ay ortalama 159 bin yeni istihdam yaratılmışken, 2007'nin ilk dokuz ayında bu ortalama 123 bine düştü. Eylül ayındaki rakam ise daha önceki altı ayın da altında.Kısacası, ağustos ayında yapılan düzeltmeye ve eylül ayı istihdam verisinin beklenenin üstünde gelmesine karşın, ABD ekonomisinin iş yaratma kapasitesinin azaldığı belirleniyor. Öte yandan, tutsat piyasası ile başlayıp tüm mali piyasalara sıçrama eğilimi gösteren son krizi tetikleyen ya da ondan etkilenen çoğu sektörde istihdam azalması var. Meselâ, inşaat sektöründe istihdam 14 bin kişi azalmış. Mali piyasalar ve emlak sektöründeki istihdam azalışı da aynı düzeyde.Çoğu analist, verilerin beklenenden iyi çıkmasının Fed'in faiz indirim olasılığını azaltmakla birlikte, iş yaratma kapasitesindeki gerileme de dikkate alındığında hâlâ bu olasılığın yüksek olduğunun altını çiziyor. Zaten yukarıda verilen indirim olasılığı değeri de (yüzde 46) hiç düşük değil. Bu olasılığı biraz daha düşürebilecek bir veri daha açıklandı cuma günü. Ortalama saatlik ücretin bir ay öncesine göre yüzde 0.4, bir yıl öncesine göre yüzde 4.1 yükseldiği belirtildi. Hem maliyetlerin hem de tüketicilerin alım gücünün artması demek bu. Söz konusu yıllık artış değerinin 1990'dan bu yana gözlenen en yüksek artış olduğu ifade ediliyor. Bunun enflasyon açısından olumsuz olduğu açık.Uzun sözün özü şu: Fed'in önümüzdeki toplantıdaki tavrı açısından net bir şey söylemek şu anda mümkün değil. Herkes gibi Fed de yeni verilere bakacak.
Bu köşe yazısı 08.10.2007 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.
