Krediler nasıl artıyor?
Kriz sonrası uygulanmaya başlanan programın temel unsurlarından birisiydi bankacılık sektörünü tekrar ayağa kaldıracak düzenlemelerin yapılması. Dünkü yazımda zamanın ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Dr. Kemal Derviş imzalı çok önemli bir rapordan uzun bir alıntı yapmıştım. Rapor, bankacılık sektöründeki hastalığın nasıl o dönemin çözülmesi gereken acil sorunlarının başında geldiğini bizlere gösteriyordu. O dönemden bu yana sektör önemli bir değişikliğe uğradı. Bir yandan bankalar kredi açabilir hale geldiler, diğer yandan da ekonomik birimlerin ekonomiye duydukları güven arttıkça kredi talebi de yükseldi. Özellikle tüketici kredilerindeki hızlı artış tüketim harcamalarını ve dolayısıyla da milli geliri hızla artırdı.Grafik 1'de 2001'in ilk ayından bu yana mevduat bankalarının açtıkları kredi miktarındaki gelişme gösteriliyor. Bu gelişmeler enflasyondan arındırılmış bir şekilde resmediliyor. Genellikle yukarıda seyreden ve kalın çizgiyle gösterileni, tüketicilere açılan kredilerdeki yıllık yüzde reel artışlar. Buna kredi kartları da dahil. Alttaki ise toplam kredilerdeki yıllık yüzde reel artışları ifade ediyor.Krizle birlikte kredi hacmi büyük bir oranda daralıyor. Kredi genişlemesi ancak 2003 yılından itibaren gerçekleşiyor. Özellikle 2004 yılında çok yüksek artışlar var, sonra yılın ortalarından itibaren reel kredi artış hızı giderek yavaşlıyor. 2007'nin yaz aylarında doğru toplam kredilerdeki artış hızı yüzde 12'ye kadar düşüyor. Ekonominin büyüme hızıyla karşılaştırıldığında bu yine de oldukça yüksek bir artış hızı. 2007'nin ortalarından itibaren bir yükselme eğilimi gözleniyor reel kredi artış hızında. Mart ayı sonu itibarıyla, toplam kredi miktarındaki yıllık reel artış yüzde 23 dolaylarında.Yıllık artışlara değil de yılbaşından bu yana olan gelişmelere bakıldığında ise, ilk üç aydaki (enflasyondan arındırılmamış) kredi miktarındaki artış yüzde 9.4 düzeyinde. Aynı dönemde tüketici fiyatlarındaki artış ise yüzde 3.1 oldu. Az da olsa reel bir artış var.2007 ortalarından itibaren reel kredi hacminin yurtdışında büyük bir deprem yaşanıyorken artıyor olması oldukça ilginç.
Oysa reel kesimin giderek daha temkinli bir davranış içine girdiğine ilişkin çok sayıda haber çıktı son günlerde. Gündem müsaade ederse biraz daha ayrıntıya girmekte yarar var bu durumda. Dış kredi olanak-larından başlanabilir mesela.
Grafik 1: Mevduat bankalarının tüketici kredileri ve toplam kredilerindeki yıllık reel artış(2001 Ocak 2008 Mart, %, kalın çizgi: tüketici kredileri)
Bu yazı 28.04.2008 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.
