Kâr transferleri artıyor
Bu yılın ilk altı ayında gerçekleşen 27.3 milyar dolarlık cari açığın 7.6 milyar dolarlık kısmı (net) doğrudan yabancı sermaye yatırımı ile finanse edildi. Yabancı sermaye yatırımları 2007'nin ilk altı ayında 12.5 milyar dolar düzeyindeydi. Dolayısıyla, 2008'de hem doğrudan yabancı sermaye yatırımında bir azalma var, hem de cari açığın bu kaynakla finanse edilen oranında. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının bir de başka 'yüzü' var. Doğal olarak kâr elde etmek amacıyla Türkiye'ye geliyor bu sermaye. Kâr elde etmeye başlayınca da yurtdışına kâr transfer ediliyor. Bu türden kâr transferleri cari işlemler hesabının 'gelir dengesi' kaleminde eksi bir kalem olarak yer alıyorlar. Dolayısıyla cari işlemler dengesini bozucu yönde çalışıyorlar.
Çok fazla miktarda doğrudan yabancı sermaye çeken ülkeler açısından bu bir sorun oluşturuyor. Şüphesiz bu tür sermaye ile ihracata dönük üretim tesisleri kurulup yüklü miktarda üretim de yapılabilir. Yine şüphesiz üretime dönük yabancı sermaye gittiği ülkelerde istihdam yaratıyor, teknolojik gelişme düzeyine katkıda bulunabiliyor.Ama bu olumlu gerçekler kâr transferinin cari işlemler hesabını bozduğu gerçeğini değiştirmiyor. İleride işler yolunda gider ve yüksek miktarda doğrudan yabancı sermaye çekersek bu sorunu daha fazla tartışacağız. O tartışmalara bir girizgâh olması amacıyla aşağıda bir tablo, bir de grafik veriyorum. Tabloda gayrimenkul dışı net doğrudan yabancı sermaye girişi (GM dışı), gayrimenkul alımına yönelik sermaye girişi, bunların toplamı ve doğrudan yabancı sermayenin yurtdışına gerçekleştirdiği net kâr transferi miktarları yer alıyor. İki de oran var. Bu oranlardan ilki toplam yabancı sermayenin gayrimenkul alımı olarak gelen yüzdesini (GM/Toplam sütunu) veriyor. İkincisi de gayrimenkul dışındaki doğrudan yabancı sermayeye oranla yurtdışına yüzde ne kadar kâr transferi yapıldığını gösteriyor (Kâr/GM dışı başlıklı sütun). Grafikte ise 1998 başından bu yana üçer aylar itibarıyla kâr transferinin gelişimi resmediliyor. 
Kâr transferi bekleneceği gibi önemli miktarda artıyor. Bu yılın ilk altı ayındaki kâr aktarımı neredeyse geçen yılın tümünde aktarılan tutar kadar. Yine bu yılın ilk altı ayında dışarıya transfer edilen tutar, 2002 ve 2003'ün tümündeki net toplam doğrudan yabancı sermaye girişinden fazla. Grafik 1: Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarından elde edilen kâr transferi (milyon dolar, 1998.I 2008.II)
Bu yazı 11.08.2008 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.
