İnternet Yönetişim Forumu 2014’e doğru: Türkiye ne kadar hazır?

Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) hazırladığı Networked Readiness Index 2014 geçtiğimiz haftalarda yayınladı. 2001’den beri yapılan bu çalışma, ülkeleri ekonomilerinin rekabet gücünü geliştirmek ve vatandaşlarının refah seviyesini arttırmak için bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma kabiliyetlerine göre sıralıyor. Üst sıralarda, beklenildiği gibi, Asya Kaplanları ve Kuzey Avrupa ülkeleri var. 2013 yılında 45. sırada bulunan Türkiye, bu yıl 51. sırada yer aldı. Türkiye’nin bu çalışmanın alt endekslerdeki durumunun son üç yılda pek fazla değişmemesi, ekonomimizin dijital adaptasyonu ile ilgili sorun alanlarında kayda değer bir gelişmenin olmadığına işaret ediyor (Tablo 1).

Çalışmaya göre, Türkiye’nin bu konudaki başlıca sorun alanı bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) ile ilgili beceri eksikliği gibi görünüyor. Türkiye, eğitim göstergeleri ve firma sahiplerine yapılan anketlerle ölçülen bu gösterge bakımından, 2012’den bu yana ilerleme kaydedememiş. Eğitime yapılan yatırımların çıktıları çoğunlukla uzun vadede kendini gösterse de, dijital okuryazarlık gibi alanlarda uygulanabilecek hedef odaklı programlarla kısa vadede ilerleme kaydetmek mümkün. Beceri eksikliği, BİT sektörünün gelişmesinin önünde ciddi bir engel olduğu gibi, aynı zamanda bu teknolojilerin ekonomiye difüzyonunu ve dolayısıyla verimlilik artışını da sekteye uğratabilir.

WEF Networked Readiness Index’te Türkiye’nin bir başka sorun alanı, BİT’in bireyler tarafından kullanımı ile ilgili. İnternet’e erişimi olan hane oranı ve mobil İnternet kullanımı gibi verileri kullanarak hesaplanan bu göstergede de her ne kadar ilerleme kaydetmiş olsa da henüz yeterli düzeyde olduğu söylenemez. İnternet kullanımı ile ilgili AB ortalamalarına bakıldığında da benzer bir sonuç ortaya çıkıyor (Tablo 2). Geçen hafta yayınlanan TÜİK Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması 2014 verilerine göre İnternet erişimine sahip hanehalkı oranı 2011’deki yüzde 42’den yüzde 60’a yükseldi. E – ticaret son 4 yılda yüzde 35,5 büyüdü. Sadece bir yıl içinde, mal ve hizmet satmak için İnternet’i kullanan kişilerin payı 2013 yılındaki yüzde 9’dan yüzde 16,5’e yükseldi. Bunlar ümit verici gelişmeler olsa da, BİT kullanım göstergeleri hala AB ortalamasının oldukça gerisinde.

BİT ile ilgili mevcut göstergeler, Türkiye’nin bu alanında kaydettiği ilerlemenin diğer ülkelere kıyasla pek de etkileyici olmadığı anlamına geliyor. Bunun nedeni, diğer ülkelerin de ortalama olarak aynı hızla ilerlemesi. Peki bu durum bir sorun teşkil eder mi? İktisatçıların söylediği gibi: Yerine göre. (It depends.) Kişi başına milli gelirini gelecek 10 yılda 10.600 dolardan 25 bin dolara çıkarmak isteyen bir ülke için evet. Hele de bu ülke, son yıllardaki hızlı büyümesini büyük ölçüde yapısal dönüşüm ve hızlı şehirleşmeye borçlu ise.

Türkiye’de kamu da durumun farkında gibi görünüyor. Nitekim politika belgeleri ve politika yapıcıların söylemleri, teknoloji ile ilgili çokça kullanılan kelimelerle dolu. (Bununla birlikte, Türkiye dijital devrime uyum sağlamak için girişilen hummalı faaliyetlerinde yalnız değil: 2012 itibariyle, 120 ülke, bir tür geniş çaplı politika belgelerin uygulamaya koymuş durumda.) Türkiye, 2-5 Eylül 2014 tarihleri arasında İnternet Yönetişim Forumu’na ev sahipliği yapacak. Tüm bunlara rağmen, Türkiye için 2014 dijital açıdan olaylı bir yıldı: Twitter ve Youtube art arda engellendi, idarenin takdir yetkisini genişleten tartışmalı bir yasa çıktı ve yapılan eleştiriler üzerine değiştirildi.

Dijital devrim, sayısız imkânın yanında öngörülebilen ya da görülemeyen birçok sorunu da beraberinde getirebilir. Yeni teknolojilerin getirdiği yaratıcı yıkım süreci önümüzdeki yıllarda hızlanacak gibi görünüyor. Dünya Ekonomik Forumu’nun sıralamaları gösteriyor ki, Türkiye bu alandaki konumunu, yatırım ortamı ve dijital beceriler gibi alanlarda ilerleme kaydederek iyileştirebilir. Şirketler ve bireylerin dijital adaptasyonu için elverişli bir ortam sağlamak, önümüzdeki yıllardaki verimlilik artışı için anahtar niteliğinde.

Tablo 1: Türkiye’nin Networked Readiness Index Sıraları, 2012-2014

bilgi1.520px