TEPAV, Ekonomik Dalgalanmayı Üç Ay Önceden Haber Verecek TEPAV Finansal Baskı Endeksi’ne göre önümüzdeki dönemde finansal kaynaklı bir ekonomik daralma tehlikesi görünmüyor.

ANKARA- TEPAV ekonomik daralmayı üç ay önceden haber verecek bir endeks hazırladı. TEPAV Finansal Baskı Endeksi’ne göre önümüzdeki dönemde finansal kaynaklı bir ekonomik daralma tehlikesi görünmüyor.

TEPAV Finans Enstitüsü için Doç. Dr. Harun Öztürkler ve Yrd. Doç. Dr. Türkmen Göksel tarafından hazırlanan “Türkiye için Finansal Baskı Endeksi Oluşturulması” başlıklı politika notu yayımlandı. Not’ta Türkiye için daralma süreçlerini makul bir süre öncesinden öngörmeye çalışmak üzere tasarlanan TEPAV Finansal Baskı Endeksi hakkında bilgi verildi.

TEPAV Finans Enstitüsü Direktörü Fatih Özatay konuya ilişkin olarak yaptığı açıklamada, gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH)’nın iki çeyrek üst üste azalmasının her ülke için çok önemli bir sorun olduğuna dikkat çekerek, “Peşi sıra işsizlik oranı çarpıcı biçimde yükselebiliyor, şirketler kesimi zor duruma düşebiliyor ve finansal sektörde sorunlar başlayabiliyor çünkü” dedi. Ancak GSYH verilerinin gecikmeli bir biçimde yayınlandığına dikkat çeken Özatay, şu anda sadece 2012 yılına ilişkin bilginin elimizde olduğunu, 2013’ün ilk çeyreğinde ne kadar büyüdüğümüzü ancak Haziran ayının ortasında öğrenebileceğimizi ifade etti. Özatay şöyle devam etti:

“Şu anda böyle bir olasılık hiç yok ama yayınlanacak verilerin ekonomik küçülmeye işaret ettiklerini düşünelim. Gerekli ekonomi politikası tepkisini vermek için oldukça geç kalınacak. Kaldı ki bazı tür ekonomi tepkileri, mesela maliye politikasına ilişkin kimi önlemler hemen alınabilecek önlemler de değil; yasal nedenlerle belli bir süreye ihtiyaç var.

Bu durumda şu soru büyük önem kazanıyor: GSYH gelişmeleri yayınlanmadan önce ekonomimizin küçülme olasılığı hakkında bilgi edinebilir miyiz? İşte TEPAV Finansal Baskı Endeksi bu bilgiyi sunmak üzere hazırlandı. Sorulan bu soru açısından endeksin iki temel özelliği var. Birincisi, her hangi bir çeyrek yıldaki ekonomik küçülme olasılığını iki ila üç ay önceden haber verebiliyor. İkincisi, endeksi oluşturulan değişkenler hakkında oldukça güncel bilgiler var. Dolayısıyla, oldukça geç yayınlanan GSYH verilerini beklemeden güncel bilgileri kullanarak ekonomimizin küçülme olasılığı hakkında değerlendirme yapmak mümkün olacak.

Bir noktanın daha altını çizmek gerekiyor. Bu endeks yardımıyla tüm ekonomik küçülmeleri öngörmek gibi bir iddiamız yok. Mesela doğal afetler nedeniyle oluşabilecek GSYH azalmasını bu endeks ile öngörmek mümkün değil. Bu endeks, finansal nedenlere bağlı olarak ekonomimizin küçülme olasılığı hakkında bilgi verecek bize. Bu nedenle adı ‘TEPAV Finansal Baskı Endeksi’”.

İlk sonuçlar ne diyor?

Endeksin yükselmesi olumsuzluğu yani finansal baskının arttığını gösteriyor. Sıfırdan küçük olan değerler baskının olmadığı, pozitif değerler ise baskının olduğu şeklinde yorumlanıyor. Ama ciddi bir sorun için bu değerin en az 100'ü, tercihen 150'yi geçmesi gerekiyor.

Kriz çıkan 2001yılı şubat ayında 389’a kadar çıkan TEPAV Finansal Baskı Endeksi, 2013 Şubat ayında  -40 oldu. Bu değer 3 ay sonraki yani 2013 Mayıs dönemindeki finansal baskı (ya da bir başka değişle reel GSYH'da için daralma) olasılığını yansıtıyor.  Ocak ayında -60 olan Endeksin Şubat’ta -40'a geçmesi bir artış olduğundan olumsuz bir gelişme. Ancak  sıfırın altında olduğu için bir tehlikeye işaret etmiyor.

Tablo: Yıllara göre ay ay TEPAV Finansal Baskı Endeksi

Fatih Özatay'ın endekse ilişkin köşe yazılarına aşağıdan ulaşabilirsiniz:

"TEPAV Finansal Baskı Endeksi", Radikal

"TEPAV Finansal Baskı Endeksi (2)", Radikal

"Yeni bir öncü gösterge", Dünya