Dünya Ticaret Örgütü Bali Bakanlar Toplantısı'na İlişkin Beklentiler ve Türkiye Değerlendirme Notu / Bozkurt Aran

"Bali’de 3-6 Aralık tarihlerinde yapılacak Dünya Ticaret Örgütü 9’uncu Bakanlar Konferansına ilişkin beklentilerin artık iyice şekillendiği bir aşamaya gelinmiştir. Bali Bakanlar Konferansının, küresel ticaret kurallarının geliştirilmesine ve iyileştirilmesine dönük cesaret verici adımların atılamayacağı ve Konferansın beklentilerin gerisinde kalacağı bir “formalite toplantısına” dönüşeceği savları genel kabul görmektedir.

DTÖ’ nün iki yılda bir toplanan bu en üst düzey karar organının beklentileri karşılayamaması 2008 ekonomik krizinin tam olarak aşılamadığı bu dönemde hayal kırıklığı yaratmaktadır.  Cenevre’de yapılan 8’inci Bakanlar Konferansında da önemli bir gelişme sağlanamamıştı. Bununla beraber Rusya Federasyonun DTÖ üyeliği 8’inci Bakanlar Konferansına sınırlı da olsa bir hareket getirebilmişti.

Bu defa Bali Bakanlar Konferansı’ndan beklentiler asgari düzeydedir. 2001 yılında başlamış olan Doha Kalkınma Turu’nun tamamlanamayacağı açık bir şekilde anlaşılmaktadır. Bu da, 1994’de tamamlanan Uruguay Turundan bu yana 19 yıldır,  çok taraflı ticarette küresel anlamda bir iyileştirme yapılamadığını ve ticaret sisteminin çağın gereklerine yanıt verebilecek yönde geliştirilemediğini göstermektedir.  DTÖ sisteminin küresel ticarete düzen sağlamakta yetersiz kaldığı savları daha sıklıkla ifade edilmeye başlamıştır. Ayrıca DTÖ sisteminin yanıtlayamadığı günün gereksinimlerini, bölgesel nitelikte bazı anlaşmalarla karşılamayı amaçlayan arayışların da ivme kazandığı görülmektedir.

Kapsamlı bir paketin onaylanmayacağı ortaya çıktığında önemli paydaşlar, bu defa birkaç konu etrafında mutabakat sağlayarak DTÖ’ nün işlevini tamamen yitirmediğini kanıtlamaya çalışmışlardır..."