TEPAV web sitesinde yer alan yazılar ve görüşler tamamen yazarlarına aittir. TEPAV'ın resmi görüşü değildir.
© TEPAV, aksi belirtilmedikçe her hakkı saklıdır.
Söğütözü Cad. No:43 TOBB-ETÜ Yerleşkesi 2. Kısım 06560 Söğütözü-Ankara
Telefon: +90 312 292 5500Fax: +90 312 292 5555
tepav@tepav.org.tr / tepav.org.trTEPAV veriye dayalı analiz yaparak politika tasarım sürecine katkı sağlayan, akademik etik ve kaliteden ödün vermeyen, kar amacı gütmeyen, partizan olmayan bir araştırma kuruluşudur.
Mikro işletmelerin birleşmesini teşvik ederek kayıtlı istihdamın artırılabileceğini belirten TEPAV Girişimcilik Enstitüsü Direktörü Sayan, Türkiye'deki aile işletmesi kültürünün ise şirket birleşmelerinin önünde engel oluşturduğunu söyledi.
ANKARA - TEPAV Girişimcilik Enstitüsü Direktörü Prof. Dr. Serdar Sayan, Türkiye'nin kronik sorunlarından kayıtdışı istihdamla mücadele kapsamında mikro ölçekli firmalar arasında birleşmenin teşvik edilebileceğini ancak aile işletmesi kültürünün etkili olduğu kimi kültürel zorluklarla hukuki engellerin şirket birleşmelerine engel oluşturduğunu belirtti.
"Kayıtlı İstihdamı Teşvik için Teknik Destek Projesi (KİTUP)" kapsamında 26 Ocak 2011 Çarşamba günü gerçekleştirilen proje açılışı konferansında konuşan Sayan, milli gelirin yüzde 4-5'i oranlarındaki sosyal güvenlik açıklarının sürdürülemez olmasının, kayıtlı işgücü oranını artırmayı kaçınılmaz kılan en önemli nedenlerden biri olduğunu söyledi. Sayan, bu açığı kontrol altına almak için zaten yüksek olan sigorta prim oranlarını yükseltmenin bir seçenek olmadığını, emekli yaşını artırma ve maaş bağlama oranlarını düşürme konularında ise atılabilecek adımların 1999 ve 2007 yıllarında zaten yapıldığını anlattı.
Sayan, gelinen noktada sosyal güvenlik açıklarını düşürmenin en akıllıca yolunun sistemin prim gelirlerini, yani kayıtlı istihdam oranını yükseltmek olduğunu belirtti. Ancak bunun o kadar kolay olmadığına işaret eden Sayan, kayıtdışı istihdamın hem işgücünün arz ve talebiyle ilgili hem de yasal/kurumsal nedenleri olduğunu söyledi. Sayan, işgücü arzının talebine kıyasla çok hızlı arttığını ve işgücünün eğitim ile beceri düzeylerinin düşük olduğunu belirtirken, en yaygın kayıtdışı çalışmanın ise genç yaşta emekli olmuş kişiler arasında yaşandığını ifade etti.
İşgücü talebi açısından kayıtdışı istihdamın en önemli nedeni olarak tarım sektöründe geciken modernleşme olduğuna işaret eden Prof. Dr. Sayan, tarım-dışı işletmelerinde ezici çoğunluğun mikro ya da küçük ölçekli olmasını da bir diğer unsur olarak açıkladı. Sayan, işyeri büyüklüğüyle kayıtlı istihdam oranları arasındaki ilişkiye dikkat çekti. (İlgili tabloya ulaşmak için tıklayınız)
Şirket tasfiyesinde bürokrasi caydırıyor
Sayan, bu noktada mikro ölçekli işletmelerin birleşmeye teşvik edilebileceğini söylerken, ancak Türkiye'de aile dışından ortaklarla birlikte iş yapma kültürünün gelişmediğine işaret etti. Bunun tipik olarak aile işletmeleri olan mikro ölçekli firmaları birleşmeye ikna etmeyi güçleştirdiğini söyleyen Sayan, birleşme yoluyla kurulacak ortaklıklarda ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkları çözme yönündeki hukukî sürecin hızlı ve etkin işlemediğine de işaret etti. Sayan, özellikle ortaklıkların sürdürülememesi ve şirketin tasfiyesine karar verilmesi durumunda izlenecek yasal prosedürlerin çokluğu ve uzunluğunun mikro ölçekli firma birleşmelerini caydırıcı bir rol oynadığını kaydetti.
Sayan, kayıtlı istihdamın yüksek maliyetlerini ve denetim kapasitesi eksikliğini de kayıtdışılığın önde gelen yasal/kurumsal nedenleri olarak sıraladı.
Kayıt dışı istihdamın bölgesel dağılımına değinen Prof. Dr. Serdar Sayan, kayıtdışılığın toplam istihdama oranının en yüksek olduğu iller olarak işaret ettiği Ağrı, Şanlıurfa, Trabzon, Van ve Mardin'de bu durumun sorumlusu olarak ise işgücünün düşük eğitim düzeyi ile tarım sektörünün görece yüksekliğini gösterdi. (NUTS2 bölgelerine göre toplam istihdam içerisinde kayıtdışı çalışanların oranlarına ilişkin tablo için tıklayınız)
Miras hukuku tarımdaki durumu kalıcı kılıyor
Diğer yandan Sayan, tarım sektöründeki kayıtdışılığın yüksekliğine de dikkat çekti. (TÜİK ve Hane Halki İşgücü Anketleri verilerine göre sektör bazında kayıtdışı çalışan sayılarına ulaşmak için tıklayınız) Sayan, miras hukukunu düzenleyen yasaların tarla büyüklüğünün giderek küçülmesine ve dolayısıyla ölçeğe bağlı verimlilik kayıplarına yol açarak tarımdaki kayıtdışılığı kalıcı kıldığını belirtti.
02/10/2024
01/10/2024
27/09/2024
27/09/2024
24/09/2024