ANKARA- TEPAV'da yapılan toplantıda konuşan Kamu İhale Kurumu Başkanı Hasan Gül 4734 sayılı Kanun'un temel olarak AB standartlarına uyum sağlamayı hedeflediğini, bunu da büyük ölçüde sağladığını söyledi

"Kamu İhale Kanunda Yapılan Son Değişikler; Rekabet, Saydamlık ve AB Müktesebatına Uyum" başlıklı yuvarlak masa toplantısı 30 Haziran 2009 tarihinde yapıldı. Toplantıda Kamu İhale Kurumu Başkanı Hasan Gül'ün bir sunum yaptı.

Başkan Gül sunumuna kamu harcama yönetimi sistemi ve kamu alımı kavramlarını açıklayarak başladı. Son yıllarda küresel bir eğilimin de parçası olarak kamunun mal ve hizmet alımlarıyla, yatırım alanlarında giderek daha fazla özel sektörle çalışmayı tercih ettiğinin altını çizen Gül, Türkiye'de kamu alımlarının Gayri Safi Milli Hasıla'nın %10'una ulaştığını ifade etti. Gül bu alımların gerek ihale sayısı gerekse miktar olarak %80'i aşan bir oranının ihale sistemine tabi olduğunu, tutar bazında istisna işlemlerin %12-13 oranında sabit olduğunu bildirdi.

Hasan Gül, Türk kamu ihale sisteminin uluslararası değişimlerden etkilendiğini, 2002 yılında çıkartılan 4734 sayılı Kanun'un temel olarak AB standartlarına uyum sağlamayı hedeflediğini, bunu da büyük ölçüde sağladığını ifade etti. Kamu İhale Kurumu'nun da bu Kanun'la kurulduğunu ifade eden Gül, Kurum'un görev alanının temel olarak ikincil mevzuatı hazırlamak, standartları belirlemek, uyuşmazlıkların çözmek, şikayetleri incelemek ve kapasite oluşturmak olduğunu belirtti. Gül 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrolü Kanunu ile kuruluşlara yönetim sorumluluğu getirildiğini, dolayısıyla kuruluşların mali yönetim süreçlerinin-ihaleler de dahil - kurumların kendi iç denetim ve mali kontrol işlevi tarafından üstlenilmesi gerektiğini hatırlattı. Bu nedenle, Kamu İhale Kurumu'nun bir denetim organı olmaktan çok, uyuşmazlıkların çözümünde rol alması gereken bir kurum olması gerektiğinin altını çizdi.

5812 sayılı Kanun'la kamu ihale sisteminde yapılan değişiklikleri de değerlendiren Gül, Kanun'la şikayet inceleme sürelerinin ve ihale ilan sürelerinin kısaltıldığını, Kurum'a başvuru ücretinin artırıldığını, çerçeve anlaşmalarla, iş deneyim belgesinin alınmasıyla ilgili düzenlemeler yapıldığını, ihalelerle ilgili saydamlığın artırıldığını, yakında tüm ihalelere ilişkin bilgilerin Kamu İhale Kurumu web sitesinde yayınlanacağını, ayrıca Kanun'la kurumun elektronik kamu ihale sisteminin oluşturulması için görevlendirildiğini ifade etti. Bu değişikliklerin kamu ihale sisteminin iyileştirilmesi ve AB standartlarına uyumu açısından ileriye doğru bir adım olduğunu bildirdi. Söz konusu Kanun kapsamında istisnalara da değinen Gül, istisnalara karşı olduğunu ancak yasama sürecinde bu tür değişikliklerin de Kanun'a girdiğini söyledi. Gül, AB uygulamasında mal ve hizmet alımlarında 162,000 €, yatırımlarda ise 6,242,000 € eşik değer uygulaması olduğuna, bunun altındaki ihalelere ilişkin düzenlemenin üye ülkelerin kendi inisiyatifinde bulunduğuna, Türkiye'de tüm alımların kamu ihale kapsamında olmasının istisna talebini ve baskısını artırdığına dikkat çekerek, buna rağmen rakamsal olarak istisnaların büyütülmemesi gerektiğini savundu.

KİK Başkanı Gül ayrıca, "4734 sayılı Kanun'un 3/g kapsamındaki işlemlerle ilgili olarak (ağırlıklı olarak Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Belediye İktisadi Teşebbüslerinin kapsam dışında kalmasına yol açan fıkra) ayrı bir Kanun taslağı hazırlandığını ve TBMM'ye gönderildiğini" ve "İmtiyazlara ilişkin kanun taslağının ve Kamu Özel Ortaklıklarına ilişkin kanun taslağının hazırlanmakta olduğunu" açıkladı.

KİK Başkanı Gül'ün sunumun ardından tartışmalara geçildi.

Bu bölümde çoğunlukla yapım ihaleleri açan kamu kurumları ve bu ihalelere katılan yapım müteahhitleri temsilcilerinin sorunları dile getirildi. Tartışmalar "Aşırı Düşük Teklif" uygulamasında yoğunlaştı. Kamu temsilcileri ihalelerde fiyat dışı unsurların belirlenmesi ve değerlendirilmesinde muğlaklıklar olması nedeniyle ihale kurullarının en düşük fiyatı seçmek zorunda kalabildiğine dikkat çektiler. Müteahhitlerin temsilcileri de buna katılarak ve Kurum'dan "ortalama fiyat" veya buna benzer en düşük fiyatı dışarıda bırakacak bir düzenleme yapmasını istediler. Cevaben Hasan Gül ve Kamu İhale Kurulu üyesi Bahattin Işık, ortalama fiyat uygulamasının yaklaşık maliyete dayandığı, bunun gerçekçi olmadığı, ortalama fiyat yerine farklı bir yöntem bulunması gerektiği, ortalama fiyat uygulamasına ilişkin düzenlemenin yapılmayacağını ifade ettiler.

Toplantıda dile getirilen görüşlerden bazıları şöyle:

-Herkes müteahhit olabiliyor ve yeterlik değerlemesi olmadığı için her müteahhidin ihalelere katılabiliyor, ihale sonrası (proje aşamasında) denetimlerin çok yetersiz olması da sonuçta işlerin yarım kalmasına ve çok büyük oranda verimlilik kayıplarına neden oluyor.

-Türkiye'de müteahhitler AB ülkelerine göre çok küçük kaldı, Kanun'un müteahhitler arasında konsorsiyumları ve joint-venture girişimleri teşvik etmesi gerekir.

-İstisnaların artması bazı sakıncalar doğuruyor.

-5812 sayılı Yasa Mart 2009'da yürürlüğe girdi. Bu Kanun'la gelen istisnalar henüz istatistiklere yansımadı.

-İhale duyuruları ve sonuçlarının Kamu İhale Kurumu sitesinden duyurulması faydalı olmakla birlikte saydamlık için yeterli değil.

Kamu İhale Kurumu Başkanı Gül cevaben yaptığı konuşmada, Kanun'un Kurum'a değil TBMM'ye ait olduğunu, Kurum'un her isteğinin gerçekleşmediğini, istisnaları da bu kapsamda değerlendirmek gerektiğini söyledi. İhalelere ilişkin birçok sorunun da Kanun veya Kurum'dan kaynaklanmadığını açıklayan Gül, Kamu İhale Kurumu'na tabi 20,000 kurum olduğunu, çoğu zaman sorunların Kanun'un ve kuralların yeterince bilinmemesinden kaynaklandığını belirtti. Gül, Kamu İhale Kurumu'na sertifikasyon yetkisi verildiğini, Kurum'un müteahhitlere yeterlik için belgelendirme üzerinde çalıştığını söyledi. Ayrıca, Kurum'un elektronik ihale sistemi üzerinde de çalıştığını, bu uygulamaların yürürlüğe girmesi ile ihale sisteminin daha etkin bir işlerliğe kavuşacağını belirtti.