Fatih Özatay, Dr. - [Yazarın tüm yazıları]

Sanayi üretiminde bir sürpriz yok 10/11/2012 - Okunma sayısı: 1648

Son çeyrekte toparlanma ihtimali elbette var ama toparlanma olacaksa bunun kasımdan önce olmayacağı anlaşılıyor.

Bazen böyle oluyor; “Bir sonraki yazıda ele alacağım” diyorum, araya önemli bir konu giriyor, sözümü tutamıyorum. Bu yazıda, döviz kurunun olası seyri ve Merkez Bankası’nın olası politikası üzerinde duracağıma söz vermiştim; ileriye atıyorum. Nedeni şu: Perşembe günü açıklanan eylül ayı sanayi üretimi verisine ilk verilen tepki, ‘sürpriz’ şeklinde oldu.

Sanayi üretimi hakkında yazmayı düşünmüyordum, geçen ay da yazmamıştım ama bu ‘sürpriz’ nitelemesi üzerinde biraz durmak istiyorum.

Sanayi üretimi bir yıl öncesine kıyasla yüzde 6,2 oranında arttı eylül aylında. Oysa ağustos ayında yüzde 1,8 oranında düşmüştü. ‘Sürpriz’ olarak değerlendirilmesine yol açan, hem bu artışın beklenenin çok üzerinde olması hem de geçen ayki düşüşün arkasından gelmesi. Ağustos ayındaki düşüş hakkında yazdığım bir nottan alıntı yapmak istiyorum. Şöyle: “Eksi 1,5 rakamına çok ‘takılmamak’ gerekiyor. Bir yıl öncesinin aynı ayı ile karşılaştırma yapsak da şu ya da bu yönde aylık oynamalar olabilir sanayi üretiminde. Önemli olan şu: Aylık bazı oynamalar dışında 2011’in ilk ayında başlayan bir düşme eğilimi var sanayi üretim artışında. Bu eğilim son aylarda iyice belirginleşmişti; ağustos ayı da bu açıdan bir farklılık göstermedi.” Bu arada (o değerlendirmede yanlış yazmadıysam) eksi 1,5’in, eksi yüzde 1,8 olarak düzeltildiğini de not edeyim.

Dipte gezinen artış

Evet, aylık oynamalara çok fazla anlam yüklememek gerekiyor. Önemli olan, ana eğilimin ne olduğu. Ağustos ayında uzun bir Kurban Bayramı tatili vardı, oysa 2011 yılında aynı tatil eylül ayındaydı. Sanayi üretim artış oranının ağustosta eksi 1,8, eylülde ise artı 6,2’ye çıkmasının ana nedenlerinden biri bu.

Hatırlanırsa, sanayi üretiminden önce yayımlanan veriler ağustos ve eylül aylarında ekonomideki faaliyet düzeyi açısından önemli bir farklılık olmadığını gösteriyordu. Dahası da var: Ekim ayı da çok farklı durmuyor. Mesela ekim ayında, TİM verilerine göre ihracat azaldı. Oysa eylül ayında (altın dışı) ihracat artmıştı. ‘Doğru okunursa’, ekim ayı kapasite kullanım oranı verisi de benzer bir gelişmeye işaret ediyor. Son çeyrekte toparlanma ihtimali elbette var ama toparlanma olacaksa bunun kasım ayından önce olmayacağı (olmadığı) anlaşılıyor.

Üçer aylık veriler, aylık oynamalardan kurtulmak ve ana eğilimi görmek için daha yararlı. Grafikte, her çeyrekte sanayi üretiminin bir yıl öncesinin aynı çeyreğine kıyasla ne oranda değiştiği gösteriliyor. Ek olarak grafiğe iki ok koydum. İlk ok, 2011’in ilk çeyreğinde başlayan üretim artışındaki azalış dönemini gösteriyor.

Dönem başında yüzde 14,4 olan üretim artış oranı, 2012’nin ilk çeyreğinde yüzde 2,8’e kadar düşüyor. İzleyen iki dönemde ise bu düzeyde ufak oynamalar gösteriyor. Dikkat: Üçüncü çeyrekteki artış oranı ilk iki çeyrektekinden farklı değil. İkinci ok bu dönemi temsil ediyor. Kısaca, ‘yılın başında dibe vuran ve kasıma kadar o dipte gezinen bir üretim artış oranı’ söz konusu.

Bu köşe yazısı 10.11.2012 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayımlandı.