“Türkiye ile barışçıl çözüm için ortak bakış açısını paylaşıyoruz” TEPAV’da düzenlenen “Tahıl Koridoru Perspektifleri: Ukrayna Yaklaşımı” başlıklı toplantıda konuşan Ukrayna’nın Türkiye Büyükelçisi Vasyl Bodnar, Türkiye’ye arabuluculuk girişimleri ve Tahıl Koridoru gibi somut girişimlere ön ayak olduğu için minnettar olduklarını söyleyerek “Türkiye ile barışçıl çözüm için ortak sorumluluk ve bakış açısını paylaşıyoruz” dedi.

“Tahıl Koridoru Perspektifleri: Ukrayna Yaklaşımı” başlıklı toplantı 11 Ekim 2023 Çarşamba günü TEPAV’ın ev sahipliğinde gerçekleştirildi. Toplantıya Ankara'da görev yapan çok sayıda diplomat ve akademisyen katıldı.

Rusya’nın Karadeniz Tahıl Girişimi Anlaşması’ndan çekilmesinin ardından ortaya çıkan sorunları irdelemek ve yeni seçeneklerin uygulanabilirliğini araştırmak üzere düzenlenen ve moderatörlüğünü TEPAV Ekonomik ve Siyasi Politikalar Merkezi Direktörü Büyükelçi N. Murat Ersavcı’nın üstlendiği toplantıda Ukrayna’nın Türkiye Büyükelçisi Vasyl Bodnar, Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (NISS) Dış Politika Çalışmaları Merkezi Baş Danışmanı Dr. Ivan Us ve Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (NISS) Direktörü konuşmacı olarak yer aldı.

“Barışçıl çözüm için Türkiye ile bakış açımız ortak”

Hala devam eden ve küresel gıda piyasaları ile gıda güvenliğini etkileyen Rusya-Ukrayna Savaşı’na rağmen Ukraynalıların savaşmayı, yaşamayı ve dünyaya özellikle gıda ve tahıl üretimini sürdürdüklerini söyleyen Büyükelçi Vasyl Bodnar, “Tahıl koridoru girişimi şuan işlemiyor olsa da Ukrayna hala karadan ve denizden dünyaya tahıl tedariğine devam ediyor. Savaştan önce dahi, küresel güvenlik için katkımız olduğunu düşünürdük. Türkiye ile barışçıl çözüm için ortak sorumluluk ve bakış açısını paylaşıyoruz. Bu sebeple, Türkiye’ye arabuluculuk girişimleri ve Tahıl Koridoru, esir değişimi gibi somut girişimlere ön ayak olduğu için minnettarız” dedi.

“Küresel toplum daha istikrarlı bir bölgeden memnuniyet duyacaktır”

Türkiye’nin öncü olduğu Tahıl Koridoru anlaşmasında da olduğu gibi, Başkan Zelensky’nin geleneksel yolların haricinde, farklı ülkelerle angaje olarak barış yolları aradığına dikkat çeken Bodnar, “Bugünkü tartışmamız yeni perspektifler geliştirmek için çok kıymetli çünkü Zelensky’nin barış formülü tartışma zeminleri oluşturmak adına önerilerinizi, bizim bakış açımızdan farklı olsa da, değerlendirmeleri de içeriyor. Küresel toplum da daha stabil bir bölgeden memnuniyet duyacaktır” diye konuştu.

“İki büyük gıda üreticisinin savaşı gıda tedariğini aksattı”

Rusya ve Ukrayna’nın iki büyük tahıl üreticisi olduğunu hatırlatan Dr. Ivan Us, iki büyük gıda üreticisinin savaşmasının gıda tedarikinde büyük aksaklıklara ve gıda fiyatlarının hızlı bir şekilde artmasına yol açtığını söyledi.

Konumu nedeniyle Ukrayna’nın kuzeye, doğuya ve güneye açılamadığını belirten Us, “Çünkü deniz limanları kapalıydı. Bu açıdan, Tahıl Koridoru anlaşması Ukrayna açısından bir mucizeydi. Tedarik açısından tek yol olmasa da en kolay rotaydı ve Ukrayna, anlaşmaya dahil olan liman sayısını arttırmak istedi, fakat istediğini alamadı. Yine de, bu girişim başladıktan sonra küresel gıda fiyatlarında azalma görüldü” dedi.

“Tahıl yasağı Ukrayna’yı alternatif yollar aramaya zorluyor”

Polonya, Slovakya, Macaristan ve Romanya’nın oluşturduğu Ukrayna’ya bazı komşu ülkelerin Ukrayna’ya tahıl yasağı uyguladığını aktaran Us, “Ukrayna olarak başka alternatif yollar arasak da diğer yollar çok daha maliyetli ve tam olarak açığı karşılayamıyor. Başka ülkelerin kara sularına girmeden direkt Karadeniz’i kullanmak çok daha uygulanabilir ve karlı” diye konuştu. Us, Tahıl Koridoru girişiminin en önemli kazananlarından birinin Ukrayna olduğunu buna karşın Çin’in en çok ürün alan, özellikle de mısır ithalatının %24ünü Ukrayna’dan alan ülke olarak öne çıktığını da aktardı.

“Türkiye’nin Ukrayna açısından stratejik önemi çok yüksek”

Rusya’nın, savaşı kazanıp bütün Ukrayna topraklarını ele geçirme konusunda hala optimistik olduğunu dile getiren Dr. Olekandr Bogomolov, “Rusya hala küresel kurtarıcı gibi bir rol oynamaya devam ediyor. Fakat, küresel, politik ve ekonomik bağlam bugün tamamen farklı. Rus güçleri, doğu tarafında yenilgiye uğrayıp Ukrayna’ya karşı hamleye geçtikten hemen sonra Rusya Tahıl Koridoru anlaşmasını tamamlamaya karar vermişti. Gıda güvenliği açısından son derece önemli katkılarda bulunarak süreç içinde akıllı ve yaratıcı bir diplomatik hamle yapan Türkiye’nin Ukrayna açısından stratejik önemi çok yüksek” diye konuştu.

“Ukrayna’nın dış politikası değişim ve dönüşüm geçiriyor”

Genç bir ülke fakat eski bir ulus olan Ukrayna’nın dış politikasının değişim ve dönüşüm geçirmekte olduğunu belirten Bogomolov, “Bu süreçte odaklandığımız iki önemli boyut bulunmakta: Avrupa Birliği ve Rusya. Ukrayna, jeopoli̇ti̇k olarak bir üçgenin içinde olduğu temellerine odaklanmaya devam etmeli. Üçgenin Türkiye ucu, en temel ve önemli kısmını oluşturmakta. Türkiye ile stratejik olarak büyük önem taşıyan bir bölgeyi paylaşıyoruz. Özellikle ekonomik açıdan Karadeniz, bizim için çok büyük bir önem arz ediyor ve fakat Karadeniz’in güvenliği Rusya tarafından büyük ölçüde zayıflatılmış durumda” dedi.

“Rusya, modası geçmiş bir politikanın peşinde”

Bogomolov, Türkiye’nin, güneyinde (Suriye) ve kuzeyinde (Rusya-Ukrayna) 2 krizin arasına sıkışmış durumda olduğunu hatırlatarak “Bu iki savaşta da olumsuz bir güç olarak Rusya’nın etkisi var. Bu savaş, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Rusya'nın geçirdiği evrimin bir sonucudur. Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra 15 bağımsız devlet oluştu. 14 tanesi, ulus devletini oluşturma sürecini sancılı bir şekilde geçirdi. Türkiye, kendisini çok güçlü bir ulus devlet olarak yaratmayı başardı. Rusya, tarihteki yerine tekrar sahip olmak amacıyla bu savaşı başlattı, Ukrayna’yı işgal etti. Fakat bu, tamamen modası geçmiş bir politikadır. Rusya 2008’de Gürcistan ile başlayarak, Orta Doğu, Afrika'nın derinlikleri ve Latin Amerika'ya ulaşmaya çalışarak kaybettiği küresel güç olma statüsünü telafi etmek istiyor. Özellikle Suriye üzerinden Rusya kendisini uluslararası sahneye geri getirmeyi başardı. Sahadaki bu askeri deneyim ve Orta Doğu'daki siyasi operasyonlar, Rusya'yı daha da ileri gitmeye teşvik etti ve 2022'de Ukrayna'yı işgal etti. Meseleyi çözüme kavuşturmak için ortak ve akıllıca bir caydırıcılık stratejisi geliştirmemiz gerekiyor” ifadelerini kullandı.