Bugün de olumlu gelişmelere bakmaya devam etmek istiyorum. Yine cımbızla ayıklama operasyonu yapmak gerekiyor; olsun, olumlu gösterge bulalım da ayıklama zahmetine katlanırım. Bu seferki cımbızla olumlu gösterge ayıklama operasyonu dış göstergeler için.
Geçenlerde ekonomist Robert Gordon ilginç bir yazı yayımladı. ABD devresel hareketlerinin dönüm zamanlarını belirleme komitesinde 1978'den bu yana çalışıyor. Bu konuda bilinen akademik yazıları da var. Kısacası, bu alanda bir uzman. Bu sıralarda en çok gereksindiğimiz şey de uzman görüşleri. Gelin beraberce bakalım bu uzmanın görüşlerine. Yazı, 'dibi gördük mü?' sorusunun yanıtını arıyor. Bunu farklı biçimlerde yapmak mümkün. Başımıza gelen belaların baş sorumlusu olduğu için finansal sektörde toparlanma başlayıp başlamadığını sorgulamakla yola koyulabilirsiniz mesela. Ya da büyük ekonomilerin uygulamaya koydukları ekonomi politikalarının derde deva olup olmadıklarına yoğunlaşabilirisiniz. FED Başkanı Bernanke'nin hafta içinde yaptığı açıklamalar bu açıdan önemli ipuçları veriyor.

Bir diğer yol da, geçmişte yaşanan benzer daralma dönemlerinde gerçekleşen dip noktalarını önceden haber veren (öncüleyen) göstergelere bakmak. Eğer böyle bir gösterge varsa, yani geçmişteki tüm dip noktalarından önce kendisi dip (ya da tepe)
noktasına ulaşan bir gösterge varsa, o göstergenin içinde bulunduğumuz dönemlerdeki
hareketlerine bakabilirsiniz. Bu elbette mekanik bir yaklaşım, ama diğer yaklaşımlarla birlikte değerlendirildiğinde önemli ipuçları verebiliyor. Mekanik olması bu çabanın değersiz olduğu anlamına da gelmiyor. Zira 'normal' zamanlarda ileriye yönelik tahmin yapmak nispeten kolay bir iş. Oysa dönüm zamanlarını tahmin etmek çok güç. Bizim gibi 'normal zamanların' az bulunduğu ülkelerde ileriye yönelik tahmin yapmanın güç olmasının bir nedeni de bu zaten.

'Dibi gördük mü?' sorusu aslında 'Aşağıya doğru gidiş ne zaman durup yukarıya doğru gidişe dönüşecek?' sorusuyla, yani, 'Dönüm zamanı ne zaman?' sorusu ile aynı. Gordon'un öncü göstergesi haftalık frekansta yayınlanan 'yeni işsizlik başvuruları'. Yazara göre bu göstergenin ulaştığı zirve değerlerinin dört tanesi ABD'de bundan önceki beş resesyonun dip noktasından önce gerçekleşmiş. Aradaki zaman farkı ise 4-6 hafta arası. Beşinci resesyonda ise, yeni işsizlik başvurularının tepe noktası ABD ekonomisinin ulaştığı dip noktasından iki hafta sonra gerçekleşmiş.

Dolayısıyla, her iki değişken arasında yakın bir ilişki var. İkincisi, bu ilişki genellikle işsizlik başvurularının ekonomik faaliyetteki dip noktasını öncülemesi şeklinde oluyor. Şüphesiz yazarın araştırması burada özetlediğimden daha ayrıntılı; çeşitli olasılıklara titiz bir biçimde bakıyor. Duyarlılık analizleri yapıyor falan.

İçinde bulunduğumuz dönem açısından bu bulgusunun dikkate değer tarafı şu: 4 Nisan ile biten haftanın yeni işsizlik başvuruları için tepe noktası olduğunu belirliyor. Buradan yola çıkarak mayıs ortalarında ya da haziran ayında bir yerde ABD ekonomisinin dip noktasına ulaşacağını (ya da ulaşmış olduğunu) ifade ediyor. Merak edenler bu kısa çalışmaya şu adresten ulaşabilirler: http://www.voxeu.org/.

Bu yazı 11.05.2009 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.