2009'un ilk çeyreğine ilişkin milli gelir rakamları salı günü açıklanacak. Çok yeni bir bilgi içermeyecek bunlar. Açıklanacak rakamların, yılın ilk çeyreğinde çok büyük bir oranda küçüldüğümüze işaret edeceğini herkes biliyor. Üstelik beklenen küçülme oranı da iki haneli.Daha önemlisi bundan sonra ne olacağı.

2009 için üç aşağı beş yukarı ne olacağını kestiriyoruz. 9 mart tarihli yazımda 2009 büyüme hızı için karamsar bir tahmin aralığı vermiştim. O dönemdeki bilgilerin ışığında ve yeni bir ekonomik önlem açıklanmasa 2009'daki küçülme hızımız 6.5-8.5 aralığında oluyordu.

Güvenin bir miktar arttığı ve kredi hacminin reel düzeyinin yılın ikinci yarısından itibaren toparlanmaya başladığı senaryolar da vardı. O yazıdaki 3 ve 4 numaralı senaryolar bunlar. Şu andaki duruma bakınca o iki senaryonun arasında bir yerde olduğumuzu belirtmek mümkün. Bu durumda, o senaryolardaki tahminlere göre 2009 küçülme hızı için tahmin aralığı 5.2-6.9 oluyor. Mart ayındaki bilgiler ışığında ve hiç önlem alınmayacağı varsayımıyla elde edilen temel senaryodaki duruma göre yaklaşık 1.5 puanlık bir iyileşme söz konusu tahminlerde.

O yazıda açıkladığım tahminleri bir model yardımıyla elde etmiştim. Bu durumda aynı modeli şu anda mevcut olan verilerle çalıştırmakta yarar var. Özellikle güven artırıcı bazı ekonomik önlemler alındı, güven de arttı. Ayrıca özellikle kamu bankaları aracılığıyla kredi miktarındaki aşınma durdu. Kredi garanti sistemine ilişkin uygulama henüz belli olmasa da, böyle bir uygulamanın dayanacağı yasa yürürlüğe girdi.

O modeli bu yeni bilgiler ışığında çalıştırınca, 2009 için yüzde 6 dolaylarında bir küçülme hızı tahmini ortaya çıkıyor. Kısacası mart ayında yapılan ve hiç ekonomik önlem alınmayacağı varsayımı üzerine kurulan temel senaryoya kıyasla biraz daha olumlu bir rakam elde ediliyor. Yine mart ayında oluşturulan ve şu andaki durumla da uyumlu olduğu söylenebilecek senaryolardan elde edilen tahminlerle örtüşüyor bu yeni tahmin.
Büyüme hızının önemli belirleyicilerinden biri de ihracat. Yukarıda verdiğim tahminler ihracata karşı oldukça duyarlı. İhracatın gelişimi açısından şimdilik çok fazla umut yok. Daha güncel olan TİM verilerini kullanayım. İhracatımızda bir önceki yılın aynı ayına kıyasla 2009'da en düşük küçülme hızı ocak ayında gerçekleşti: Yüzde 28. En yüksek düşüş hızı ise mayıs ayında görüldü: Yüzde 40. Bu olumsuz süreç haziran ayında da devam etti. Haziran ayının ilk 25 gününde bir önceki yılın aynı dönemine göre ihracatımız yüzde 32 oranında azalmış durumda.

Artık bu saatten sonra 2009 küçülme hızını doyurucu biçimde değiştirecek bir şey yapmamız mümkün değil. Dış koşullarda bu yönde bir değişiklik yok. Büyüme hızımızı etkileyen iki önemli unsurdan ilki ülkemize gelen yabancı sermaye miktarıydı. Uluslararası Finans Enstitüsünün yeni tahminlerini geçenlerde verdim. Bizim gibi ülkelere 2009'da akacak sermaye miktarı öngörüsünde bir iyileşme yok; aksine küçük bir kötüleşme söz konusu. Diğer dış unsur dış talepteki gelişmeydi. Orada da 2009'un kalanında bir iyileşme olmayacak.

Bundan sonra 2010'u konuşmak gerekiyor. 2011'in seçim yılı olduğunu unutmadan 2010 tahminlerini yapmakta yarar var. Çok yakında 2010 için de yukarıda sözünü ettiğim modeli kullanarak tahminler vereceğim. Ama şimdilik şunu belirtmekle yetineyim. 2009'daki çarpıcı küçülmenin üzerine elinizi kıpırdatmadan otursanız bile, küçülmüyorsunuz. Hani şu 'baz' etkisi dedikleri olgu. Baz, yani 2009, o kadar kötü ki, ufak bir ihracat artışı, sermaye hareketlerinde bir miktar kıpırdanış, bankaların azıcık kredi musluklarını açmaları bile 2009'da pozitif büyüme getirecek. Bu büyüme çok da az
olmayacak gibi görünüyor.

Bu yazı 29.06.2009 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.