Son günlerde ekonomi basınında üzerinde önemle durulan bir nokta var: İkinci çeyrek yıllık dönem için geçen hafta içinde açıklanan milli gelir büyümesi rakamları ile daha önce açıklanan sanayi üretim endeksi (büyümesi) rakamları arasında önemli farklılık olduğu vurgulanıyor. Oysa daha önce böyle bir bu farklılığın olmadığı belirtiliyor. Gelin GSYH'nin alt kalemi olarak sanayi sektörünün büyüme hızı ile sanayi üretim endeksinden elde edilen büyüme rakamlarını karşılaştıralım.
Önce son çeyrekte ne olduğunu hatırlatmakta yarar var. GSYH verilerine göre sanayi sektörü büyümesi ikinci çeyrekte eksi yüzde 8.7. Oysa aynı dönemde sanayi üretim endeksi büyümesi eksi yüzde 15.4 Arada büyük fark var.
Peki, önceki dönemlerde durum nasıl? Böyle bir farklılık var mı? Veriler 1998'den itibaren mevcut. Dolayısıyla büyüme hızları da 1999'dan bu yana hesaplanabiliyor. Her iki büyüme hızının ilişkisi (korelasyonu) yüksek: Yüzde 99. Yani, biri artarken diğeri de ona çok yakın bir oranda artıyor. Diğeri düşerken öbürü de hemen hemen aynı hızda düşüyor.
Her dönem için mi böyle? Son çeyrek hariç, evet: 1999'un ilk çeyreğinden 2009'un ikinci çeyreğine kadar olan dönemde son çeyrekteki kadar büyük bir farklılık yok. Bu durumu daha iyi gösterebilmek için üç tane grafik vereceğim.
Grafik 1'de yatay eksende sanayi endeksinden elde edilen büyüme hızı var. Dikey eksende ise GSYH'den elde edileni. Grafikteki her bir yuvarlak, belli bir yılda gerçekleşen sanayi endeksindeki büyümeye karşı gelen sanayi GSYH'si büyümesini veriyor. Bir de yukarıya doğru eğimli çizgi var. Bu çizgi her iki büyüme hızı arasındaki ilişkiyi gösteriyor. Dikkat edilirse yuvarlakların hemen hemen hepsi bu çizgi üzerinde, ya da çizgiye çok yakın bir konumda. Tek bir yıla ait 'yuvarlak' bu ilişkinin dışına çıkıyor. Evet, tahmin edeceğiniz gibi bu 2009'un son çeyreğini gösteren yuvarlak.
Yazı giderek 'teknik' olmaya başladı; ama konu önemli. Son çeyreği dikkate almadan her iki büyüme hızı arasındaki ilişkiyi tekrar göstereyim. Grafik 2 bu işi yapıyor. Şimdi iki grafiği karşılaştıralım. Özellikle eksenlere dikkat: İkinci grafikte eksenlerdeki rakamlar aynı. Yani, 10'a 10. Ya da eksi 30'a eksi 30; büyüme hızları arasındaki ilişkiyi gösteren çizgi 45 derecelik eğime sahip. Türkçesi: Son gözlem haricinde bir büyüme hızı ne kadar artıyorsa diğeri de ona yakın artmış. İlk grafikte de bu ilişki vardı; ama burada çok daha belirgin.
Peki, bu kadar olmasa da, iki büyüme hızı arasında daha önceki çeyreklerden başlayan bir 'kırılma' söz konusu mu? Buna bakmak için de her iki büyüme hızının arasındaki farkın daha alışık olduğumuz zaman boyutunda seyrini vereyim. Grafik 3 bu işi yapıyor. Sıfırın üzerindeki rakamlar GSYH'den elde edilen büyüme hızının diğerinden büyük olduğunu gösteriyor. Özellikle 2008'in ikinci yarısından başlayarak her iki büyüme hızı arasındaki fark giderek açılıyor ve GSYH değeri daha yüksek bir değer alıyor. Son çeyrekte ise daha önceki tüm değerleri ile karşılaştırılmayacak kadar yüksek bir düzeye ulaşıyor aradaki fark.
Hayır, 'bir şey' ima etmiyorum. Sadece durumu sergiliyorum. Bir açıklaması vardır elbette. Ama o açıklamayı ben bilmiyorum. Tük okuyucularıma nice güzel bayramlar dilerim.

Grafik 1: Sanayi endeksinden ve GSYH'nin sanayi alt kaleminden elde edilen büyüme hızları ve aralarındaki ilişki (1999.I  2009.II; yüzde)

Grafik 2: Sanayi endeksinden ve GSYH'nin sanayi alt kaleminden elde edilen büyüme hızları ve aralarındaki ilişki (1999.I  2009.I; yüzde)

Grafik 3: GSYH'nin sanayi alt kaleminden elde edilen büyüme hızı ile sanayi endeksinin büyüme hızı arasındaki fark (1999.I  2009.II; yüzde)

Bu yazı 20.09.2009 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.