Beklendiği gibi ağustos ayında enflasyon oranında bir artış gerçekleşti. Yıllık tüketici enflasyon oranı bir ay önceki değerinin 0.5 puan üzerine çıkarak yüzde 7.39'a ulaştı. Bugün, endeksin alt detaylarına girmeden enflasyondaki son durum hakkında bir değerlendirme yapmak istiyorum.

Yıllık enflasyon 2004 yılının başları ile 2006'nın ilk ayları arasında dar bir alanda seyretmişti. 2004-2006 döneminde enflasyonun en düşük olduğu yıl 2005 yılıydı. Yıllık enflasyonların ortalaması olarak bakarsak, 2004 için yüzde 8.6, 2005 için yüzde 8.19 ve 2006 için yüzde 9.59 değerlerini görüyoruz.

Bu çerçevede, 2007'de her ay gerçekleşen enflasyonları 2004-2005 döneminin aynı aylarında gerçekleşen ortalamalar ile karşılaştırmak yararlı oluyor. Böylelikle 2006 yılında kesintiye uğrayan aşağı doğru enflasyon eğiliminin kaldığı yerden devam edip etmediğine, diğer bir deyişle 2006'taki yükselmenin aşağı doğru olan ana enflasyon eğiliminden geçici bir sapma olup olmadığına dair bir fikir edinebiliyoruz. Kısacası bu yazıda 2006'ya 'marazi' bir yıl muamelesi yapıyoruz.

Şüphesiz bu bakış açısı sadece bir fikir veriyor. Alt endekslerdeki gidişat, dışsal unsurlarda bundan sonra olup bitecekler, kamunun ürettiği bazı mal ve hizmetlerin fiyatlarına zam yapılıp yapılmayacağı gibi bir dolu faktöre de bakıp, nihai değerlendirmeyi öyle yapmak gerekiyor. Ancak bu bakış açısı şu açıdan yararlı: Enflasyonun dinamiğini belirleyen unsurlardaki gidişat, bundan sonra da son aylardaki gibi olursa, önümüzdeki aylarda enflasyonda nasıl bir seyir izleneceğini kestirmek mümkün oluyor.

Bu unsurlarda (iç talep, kamunun fiyatlama politikası, ücretler, kur, petrol fiyatları gibi) bundan sonra izlenebilecek farklı patikalara göre farklı enflasyon tahminleri elde etmek mümkün. Dolayısıyla, sözünü ettiğim bakış açısı statükonun sürmesi halinde ne olacağı hakkında ışık tutuyor.Tablo 1'de çeşitli yıllar ve dönemler için aylık enflasyon oranları veriliyor. Şu saptamaları yapmak mümkün:

Birincisi, ağustos ayı enflasyonu, yıllık enflasyonun görece daha düşük olduğu 2004-2005 döneminde gerçekleşen ortalama ağustos ayları enflasyonundan 0.79 puan daha düşük. Bu çok olumlu. İkincisi, bu yeni gözlenen bir olgu değil. Mayıs ayından bu yana 2004-2005 dönemine kıyasla daha düşük enflasyon oranları görüyoruz. Oysa yılın ilk dört ayında tamamen tersi geçerliydi. Üçüncüsü, eylül ayında da benzeri bir durumun ortaya çıkması halinde, yıllık enflasyonun tekrar yüzde 7'nin altına düşeceğini rahatlıkla belirtebiliriz. Zira, 2006 yılında gerçekleşen eylül enflasyonu, 2004-2005 ortalamasının çok üzerinde.

İlk üç saptama olumlu yöndeydi. Dördüncüsü ise olumsuz: Aynı bakış açısı çerçevesinde yılın son üç ayında işlerin zorlaşacağını belirtebiliriz. 2006 yılın son üç ayında gerçekleşen aylık enflasyon oranlarının her biri 2004-2005 ortalamasının altında. Yani, bu yılın son üç ayında gerçekleşecek aylık enflasyon rakamlarının 2004-2005 döneminin altında olması yetmeyebilecek yıllık enflasyonun düşmesi için. Özellikle ekim ayı riskli görünüyor.

Benzeri bir saptamayı çekirdek enflasyon göstergesine bakarak da yapmak mümkün. 'H' endeksindeki yıllık artışlar grafikte yer alıyor. Dikkat edilirse mart ayından bu yana yıllık çekirdek enflasyonda 3.3 puanlık bir düşüş var (tüketici enflasyonun kendisinde bu değer 3.5 puan). Bu baş aşağı gidişata karşın, yıllık enflasyonun geldiği düzey (yüzde 6.73) hâlâ 2006'nın mart ayında ulaştığı düzeyden (yüzde 5.1) yüksek.

Şu sonuca ulaşmak mümkün: Enflasyonun temel dinamiğini belirleyen unsurlardaki mevcut durumun ileride de hüküm sürmesi halinde yıllık enflasyondaki düşüş eğilimi sürecek. Ancak yıl sonunda ulaşılacak değer yüzde 6-7 aralığında olacak. Peki, dinamiği belirleyen unsurlarda statükonun sürmesi ne kadar ihtimal dahilinde? Olumlu ya da olumsuz yönde ne gibi değişiklikler olabilir? Bunları da yarın ele almaya çalışayım.

Grafik 1: Özel kapsamlı tüketici enflasyonu göstergesi: H endeksi (2004 ocak 2007 ağustos, yıllık, %)

Bu köşe yazısı 09.09.2007 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.