Ayrılsak da beraberiz...
Bakalım daha neler göreceğiz bu ahir ömrümüzde. Çok heyecanlı, çok... Bir o kadar da karışık. Bu uluslararası karışıklığa katkıda bulunmaya gerek yok. Gelin en iyisi, bir müjdeli haber vereyim sizlere.Bize benzer ülkelerden olumlu yönde ayrışmaya başladık. Nasıldı o? Ne diyorlardı? Hani televizyon programlarına katılan çeşitli disiplinlerdeki uzmanların bir kısmı, mesleki bir terimi yabancı dilde (büyük çoğunlukla İngilizce) kullandıklarında: "Biz buna 'xyz' deriz". Ne bileyim ben, mesela, "Bu bilim dalında dünyada yaygın bir biçimde kullanıldığı şekliyle 'xyz' " değil de, 'biz deriz'. Sanki program İngilizce konuşulan bir ülkede, konuşan yabancı, bizlerin ana dili de İngilizce. Tövbe, tövbe...Evet, işte aynen öyle. "Biz buna decoupling" deriz. Yani, daha basit anlatımıyla 'decouple olduk'. Arabanın motorundan gelen mile bağlı dişliyle tekerleklerin bağlı olduğu milin dişlileri artık beraber dönmüyorlar. 'Boşta gidiyoruz' anlayacağınız. Hani, vahşi batıda soyguncular lokomotifle arkada para yüklü vagonu ayırıyorlardı ya (pardon 'decouple' ediyorlardı, biz öyle deriz de...) aynen öyle. Bekle artık, kahramanımız, mesela Tex Willer gelsin de vagondakileri kurtarsın.Grafik 1'de Türkiye'nin kredi riskiyle bize benzer ülkelerin kredi risklerinin ortalaması arasındaki farkın günlük gelişimi var. (EMBI endeksleri arasındaki fark) Uzun bir zamandan sonra bizim kredi riskimiz ortalamanın altına düşmüş vaziyette (fark son zamanlarda sıfırın altında).
Grafik 1: Türkiye kredi riski ile yükselen piyasa ekonomilerinin ortalama kredi riski arasındaki fark (2007 başından bu yana)
Hadi, al bakalım başına belayı. Biz mi bir şeyleri doğru yapmaya başladık, yoksa bazı petrol üreticilerinin düşen petrol fiyatları nedeniyle görünümleri mi sevimsizleşti? Neyse, çok fazla kafa yormaya gerek yok. Önemli olan ayrışmanın mutluluğunu yaşamak değil mi?
Nedenini boş verin. Ama illa da bir sorun bulmak gerekiyorsa Grafik 2'ye bakabiliriz. Orada kredi riskleri ayrı ayrı resmediliyor. Koyu renk olanı Türkiye'nin riski. İki de düz çizgi var. İlki Türkiye riskinin 2007, ikincisi ise 2008 ortalamasını gösteriyor. Ben grafiğin yalancısıyım. Hem bizim, hem de tüm bize benzer ülkelerin riskleri biraz artmışlar mı ne?
Tam 'decouple' olmayı kutlamaya gidiyorsunuz bir 'mekâna' o iri yarı adam 'couple'nız olmadan giremezsiniz diyor. Anlayacağınız aslında 'decouple' etsek de 'couple'ız. Yani, ayrılsak da beraberiz.
Grafik 2: Kredi riskleri (EMBI endeksleri; Türkiye koyu kalın çizgi, yükselen piyasa ekonomileri ortalaması açık çizgi; 2007 başından bu yana)
Bu yazı 18.09.2008 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.
