TEPAV web sitesinde yer alan yazılar ve görüşler tamamen yazarlarına aittir. TEPAV'ın resmi görüşü değildir.
© TEPAV, aksi belirtilmedikçe her hakkı saklıdır.
Söğütözü Cad. No:43 TOBB-ETÜ Yerleşkesi 2. Kısım 06560 Söğütözü-Ankara
Telefon: +90 312 292 5500Fax: +90 312 292 5555
tepav@tepav.org.tr / tepav.org.trTEPAV veriye dayalı analiz yaparak politika tasarım sürecine katkı sağlayan, akademik etik ve kaliteden ödün vermeyen, kar amacı gütmeyen, partizan olmayan bir araştırma kuruluşudur.
Soros geçen ay yaptığı bir konuşmada mealen şöyle diyesi: "Piyasalar, ortalamadan sapsalar bile, daima o sapmalar geçici olur; ortalamaya eninde sonunda dönülür. Bu sapmanın ne kadar olacağı hesaplanabilir. Bu hesaba dayanarak da riskinizi yönetebilirsiniz." Bu görüş piyasanın her şeye kadir olduğu fikrine dayanmaktadır ve açık ki yanlıştır."
2001 yılında Nobel ekonomi ödülünü kazanan Stiglitz 2002'de bir kitap yayımladı. Özellikle ekonomi politikasıyla uğraşanlar ve uluslararası kurumların küreselleşen dünyada ne tür roller oynamaları gerektiğini sorgulayanlar arasında önemli bir ilgi yarattı bu kitap. Türkçeye, "Küreselleşme: Büyük Hayal Kırıklığı" olarak çevrilen kitabın girişinde şöyle diyor yazar:
"Küreselleşmenin, yani engellerin kaldırılarak ticaretin serbestleşmesinin ve ulusal ekonomilerin daha sıkı eklemleşmesinin dünyada herkesi daha zengin yapacağına inanıyorum. Küreselleşme özellikle yoksullara yarayacak. Ama küreselleşmenin yönetiliş biçimi (gelişmekte olan ülkelere dayatılış biçimi) yeniden, hem de radikal biçimde yeniden ele alınmalıdır."
Kitabının sonlarına doğru da şöyle yazmış: "Bugünkü biçimiyle küreselleşme yoksulların çoğuna yarar sağlamadı... Bazıları için çözüm basit; küreselleşmeden vazgeçmek. Bu ne yapılabilir, ne de arzu edilir... Küreselleşme önemli yararlar da sağladı. Doğu Asya'nın başarısının arkasında küreselleşme var; özellikle artan ticaret olanakları, piyasalara ve teknolojiye erişim olanaklarının çoğalması bu sonuca yol açtı. Küreselleşme daha iyi sağlık hizmetleri oluşturdu. Demokrasi ve daha çok sosyal adalet için savaşan aktif bir küresel sivil toplum yarattı. Sorun küreselleşmede değil, nasıl idare edildiğinde."
Aylardır mali küreselleşmenin bağrından çıkan krizle boğuşmakta dünya ekonomileri. Kontrol altına alınan yangının reel ekonomilere etkileri ise bir süre daha bizle olacak. Tüm dünya azalacak büyüme hızları ve artan işsizlik oranları ile yüzleşecek. Küredeki yoksullar şüphesiz bu gelişmelerden en çok etkilenecek kesim olacak.
Sorun küreselleşmede mi? Yoksa Stiglitz'in dediği gibi, ya da Soros'un ima ettiği üzere küreselleşmenin yönetiliş biçiminde mi? Şu yazıyı yazarken bile küreselleşmenin nimetlerinden yararlandım; arama motoruna gir, 'Stiglitz küreselleşme' yaz ve anında hem kitabın Türkçe çevirisinin adını öğren, hem de yazarın Nobel ödülünü kazandığı yılı. Benim açımdan sorunun yanıtı açık dolayısıyla.
Barack Obama seçimi kazandı, birkaç hafta sonra ABD'nin yeni başkanı olarak göreve başlayacak. Bu gelişme kısa dönemde özellikle mali küreselleşmenin idare ediliş biçimini değiştirecek. 'Piyasalar her şeyi çözer' görüşünün hâkim olduğu dönem geride kalacak, artık devletin piyasaları düzenleyici ve denetleyici rolünün de dikkate alındığı bir döneme gireceğiz. Bu da mali piyasalar için olumlu bir haber olsa gerek.
Bu yazı 06.11.2008 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.
Fatih Özatay, Dr.
04/10/2024
M. Coşkun Cangöz, Dr.
03/10/2024
Fatih Özatay, Dr.
02/10/2024
Güven Sak, Dr.
01/10/2024
Burcu Aydın, Dr.
28/09/2024