Yuri Lujkov Moskova'nın hem valisi hem de belediye başkanı. Tam on sekiz yıldır Moskova bölgesini canının istediği gibi yönetiyor. Şimdiye kadar üç cumhurbaşkanı, on tane başbakan, altı adet parlamento seçimi, Çeçen savaşı ve bir de kocaman finansal kriz görmüş. Ama bakın bu kez Medvedev onu atamaz diyor konuşanların çoğu. Alametleri tek tek sıralıyorlar, "Başkan bu kez neden gidicidir" diye. Ama belli mi olur? On sekiz yıl Moskova'yı idare etmek kolay mı? Bizim buralarda da kolayca bulabileceğiniz bir hikaye aslında Yuri Lujkov'un serüveni. Bu coğrafyada Türkiye'de bir gariplik olmadığına karine olarak dinlemekte fayda var. Hem de Sovyetler Birliği dağıldığından beri oralarda neler oluyor bir bakmak da faydalı. Bir süre önce "O, Stalin boyalı otobüsün Saint Petersburg sokaklarında işi nedir?" diye yazmıştım ya. İşte o dönemde "Moskova'ya on adet Stalin posteri asacağım" diye tutturan Lujkov'tu. Bu arada kendisi Stalin'in yıktırdığı kiliseyi de yaptıran kişiydi. Alem adam yani bu Lujkov. Hasbıhale hazır mısınız? Buyurun hiçbir şey hakkında bir başka sohbete. Yurki Lujkov tam on sekiz yıldır Moskova'yı yönetiyor. Berlin Duvarı yıkıldıktan kısa bir süre sonra 1991-1992'de bu işe başlamıştı bakın hâlâ devam ediyor. Hayat ne garip değil mi? Her şey aslında Polonya'da Lech Walesa ile filan başlamıştı. Sene 1980 gibiydi. Gdansk tersanelerinde işçiler Dayanışma (Solidarnosc) sendikasını örgütlemişlerdi. Şimdilerde üniversitede olanlar Lech Walesa'nın o tarafını hiç hatırlamıyorlar. Hatta sonraki Polonya cumhurbaşkanlığını bile pek kimse dillendirmiyor. O kadar da iyi olmadı çünkü. Ama bazıları galiba hala General Wojcieh Witold Jaruzelkski'yi hatırlıyorlar. Hani Polonya'da ortalık karışınca 1981'de o yönetime el koymuştu. Böylece ortaya komik bir resim çıkmıştı. Şimdi bunları hiç hatırlayan var mı? Yok. O vakitler çok önemli gibi gelen gelişmeler şimdi geriden bakınca yalnızca komik duruyor. Bunu bugün olup bitenlere bakarken hep akılda tutmakta fayda var. Gelin hatırlamaya devam edelim: O sırada Sovyetler Birliği'nde Andropov dönemiydi. Bir dizi yaşlı lider arka arkaya başa gelip, başta iken doğal nedenlerle öldüler. Sonra Gorbaçov geldi. Jaruzelski bu arada 1985-1990 arasında Polonya devlet başkanıydı. Hem generaldi hem de devlet başkanı. İsmi lazım değil birilerine pek çok benziyordu. Gorbaçov ise 1985-1991 yılları arasını yönetti. Ve sonra gitti. Lujkov, Moskova belediye başkanlığına 1992 yılında atandı. Atamayı, tankın üzerine çıkarak iktidara gelen Boris Yeltsin yaptı. Aslında bir yıl önce Moskova bölgesi için ilk serbest seçim yapılmıştı. Seçimle işbaşına Gavriil Popov gelmişti. Ama Popov yönetemeyip 1992 yılında istifa edince, Yeltsin belediye başkanlığına zaten bir nevi Valilik görevine bir yıl önce atanmış olan Lujkov'u getirdi. Böylece Lujkov, Moskova'nın hem valisi hem de belediye başkanı olarak, on sekiz yıl sürecek kariyerine başladı. Bundan sonra üç belediye başkanlığı seçimini bileğinin hakkıyla kazandı. Ama artık Medvedev bölge yöneticilerinin merkezden atanması sistemini getirdi. Şimdi Putin geri dönmeden önce güçlü bölgesel liderleri tam olarak temizleme dönemi geldi galiba. Lujkov bu kez gidici diyenler galiba ilk olarak buna bakıyorlar. İkinci nokta ise herhalde bu yılki bağımsızlık günü kutlamaları olmalı. Daha Nisan'da Lujkov, Moskova'yı Stalin posterleri ile donatacağını söylemişti de, etraf birbirine girmişti. Lujkov çıkıp, Stalin tarihi değerimizdir, savaşın kahramanıdır demişti hatta. Ama sonra o Lujkov, dükalığına, o posterleri asamadı. Neden asamadı? Rusya devlet başkanı Dimitri Medvedev "Hadi canım sende" diye devreye girdi diye elbette. Ama galiba en önemlisi ortadaki üçüncü nokta: Lujkov'un eşi Yelena Baturina olmalı. Yelena Baturina Lujkov'un ikinci eşi, kendisinden 27 yaş daha genç üstelik. İlk eşini kansere kaybettikten sonra evlenmiş. Hangi yıl? 1991 elbette. 1991 Baturina için bir ilkler yılı aslında. Şirketi Inteko'yu da o yıl kurmuş. Inteko bir inşaat şirketi. Moskova'nın first lady'si, Forbes'un dünyanın en zengin kadınları listesinde 279. sırada yer alıyor. Şimdilerde serveti, krizle birlikte 1 milyar dolar olmuş ama bir ara 4.1 milyar dolar mertebesindeydi. Söylemeye herhalde gerek yok: Inteko Moskova bölgesinde kamu inşaatlarında bir numara. Çiftin iki çocuğu ve biri Bentley olmak üzere yaklaşık beş adet otomobili var. Her nedense böyle işte. Medvedev, yolsuzluğa savaş açmışken, Lujkov yerinde kalamaz diyenler var. Lujkov için Stalin'den beri Moskova'ya damgasını vuran ilk yönetici diyorlar. Moskova bölgesinin 35 milyar dolarlık bütçesini on sekiz yıldır idare edince, Moskova'nın çehresini değiştirmek için yeterli miktarda imar faaliyetine karar vermek elbette mümkün olabiliyor. Bu arada, Inteko'da faaliyetlerine devam ediyor elbette. Kendisi hakkında açılan tüm davalardan da bir güzel aklanıyor Lujkov. The Guardian'da geçenlerde çıkan bir yazı, bu durumun Lujkov'u yargılayan yargıçların hepsinin Moskova'da yerleşik olmasıyla alakalı olabileceğine işaret ediyordu. Bu hikaye bana bir yerden tanıdık geliyor ama inanın çıkaramıyorum. Nerden olabilir acaba? Nerden? Nerden?

Bu köşe yazısı 31.07.2010 tarihinde Referans Gazetesi'nde yayınanmıştır.