Merkez Bankası cuma günü döviz alım ihalelerine ilişkin önemli bir karar açıkladı. Eski sistemde günlük en fazla 80 milyon dolar satın alınabiliyordu. Açıklamada, "Yurtiçine sermaye akışının güçlü seyretmesi durumunda döviz alımlarının hızlandırılabilmesi için Merkez Bankası düzenli döviz alım ihalelerinde alımı yapılan tutarı artırabilecektir" deniliyor. Devam ediliyor: "...karar verilmesi durumunda herhangi bir hafta içerisinde ilave alımı yapılabilecek en fazla tutar haftanın ilk işgününde... ilan edilecektir."

Demek ki 80 milyon dolarlık günlük alımın üzerine rezerv biriktirme amaçlı ek alımlar devreye girecek. Haftalık olarak en fazla ne kadar alınacağı ancak hafta başında belli olacak. Dolayısıyla, burada büyük bir esneklik ortaya çıkıyor: Herhangi bir miktarda döviz alınabilir.

Esneklik bununla sınırlı kalmıyor. Bir başka esneklik daha sağlıyor yeni sistem. Hafta başında ilave olarak o hafta içinde alınabilecek en fazla rakam açıklandıktan sonra, bu alımın ne kadarının gerçekleştirileceği bilinmiyor. Mesela hafta başında açıklanan rakam 500 milyon dolar olsun. Merkez Bankası o hafta 20 milyon dolarlık ek ihale de açabilir, 500 milyon dolarlık da.
Üçüncü bir esneklik daha var. Pazartesi günü 100 milyon dolarlık ihale açıp, salı ve çarşambayı boş geçip, perşembe günü 400 milyon dolarlık ihale açabilir. Günlük ilave ihale miktarı da önceden bilinmiyor; ihalenin yapılacağı gün belli oluyor.

Bitmedi. Dördüncü esneklik de şu: Bu hafta alınacak en fazla tutar açıklandı. Gelecek hafta ilave alım için hiç ihale açılmayabilir. Sadece gelecek hafta değil belirsiz bir süre aynı olgu geçerli olabilir. Ama ardı sıra açılabilir de.

Dalgalı kur rejimlerinin çeşitleri var.  Bir uçta saf halde dalgalı kur rejimi var. Diğer uçta adı dalgalı kur olan, ama aslında kurun piyasa koşullarından çok müdahalelerle belirlenmeye çalışıldığı bir sistem var. Arada da bu iki uçun çeşitli kombinasyonları yer alır.
Eski sistem saf dalgalı kur rejimine çok yakındı. Yukarıda sayılanları alt alta topladığınızda, yeni sistemin saf haldeki sistemden bir miktar uzaklaştığı ortaya çıkar. İki ucun arasında bir yere oturuyor. Nereye yakın olacağını uygulama gösterecek.

Bu karara ilişkin ilginç bir nokta daha var. Merkez Bankası'nın böyle bir niyeti olduğunu sanmıyorum, ama bu duyuru çerçevesinde Merkez Bankası'nın döviz alım miktarını eski sisteme kıyasla düşürmesi ihtimali de ortaya çıkıyor. Şöyle:   
Her gün ek alım ihalesi açıp, bunu çok düşük bir düzeyde tutabilir. Günde bu yolla 5 milyon dolar alabilir mesela. Bu durumda eski ihaledeki 40 milyon dolarlık opsiyon devre dışında kalacağından, haftalık toplam en yüksek alım tutarı 225 milyon dolar oluyor. Oysa eski sistemde zaten haftada 400 milyon dolar satın alma olanağı vardı.

Bu mantıksal olasılığı bir tarafa bırakalım. Yeni karar, Merkez Bankası için piyasaya yeni bir mesaj verme kanalı açıyor. Bu mesaj, ek sistemi nasıl kullandığı ile ilgili. Döviz piyasasında gayet agresif de olabilir, çok ılımlı bir tavır da sergileyebilir. Bunu her hafta ne kadar ilave alım yapılacağına ilişkin açıklama belirleyecek.

Bu köşe yazısı 03.10.2010 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayımlanmıştır.