'Topa BDDK girse, ortadaki çelişki azalacak. Hiç çelişki kalmaması için siyasi otoritenin devreye girmesi gerekiyor.'

Ezber bozan' para politikası çok sayıda yazı konusu çıkardı. Vaktiyle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nda (TCMB) çalışırken, görev süresinin dolmasına yaklaşık bir yıl kala, yazarınız fena halde sıkılmaya başlamıştı. Hareket yoktu. Enflasyon yolunda gidiyor, hedefler tutuyordu. Üstelik Türkiye uzun dönem ortalamasının üzerinde büyüyordu. Tek olası hareket kaynağı cari işlemler açığına ilişkin olası yapılabileceklerdi.

Bugünkünden farklı olarak cari açık uzun vadeli fonlarla finanse ediliyordu. Yine de hareket gerekiyordu; "Ne yapılabilir?" diye düşünüyorduk. Ama 'duvar pası yapmak üzere topa girmesi gerekenler' bir türlü ortalığa çıkmıyorlar, TCMB'ye "Kendi işini kendin yap" demeye getiriyorlardı. Sanki ortadaki sorun 'hepimizin sorunu' değildi. Yazarınız, o atalet günlerinde görev süresinin bitmesine sekiz ay kala kürkçü dükkânına dönmeye karar vermiş ve üniversiteyle konuşarak gerekli işlemlere başlamıştı. Çok şükür ki şimdiki TCMB yönetimi, 'çok eskiden de köşe yazarlığı yapan eski yöneticileri yine yeniden köşe yazarı bu satırların yazarını' benzeri bir ataletten kurtardı. Kendilerine teşekkür ederiz efendim.

İndirimin nedeni var

İşe bakın ki TCMB, duvar pası yapacak bir muhatap yine bulamıyor gibi görünüyor. Bulamayınca, yeni politika ezber bozmasına bozuyor da önemli sorunlarla da karşı karşıya görünüyor.

Bu sorunların görece önemsiz olanı, TCMB politika faizini düşürürken birkaç ay sonra enflasyonun yükselme eğilimine girmesi ve yıl sonu hedefinin tutmaması olasılığı. TCMB'nin enflasyon hedefi tutmayacak gibi olursa ne diyeceği şimdiden belli: "Bakın, temel enflasyonda bir sorun yok; orta vadeli hedeflerimizle uyumlu." O temel enflasyon ki, beş yılda üç kez hedef tutturulmazken, hep tutturulmayan enflasyonun çok altında gerçekleşti. Hedefin tutturulduğu son iki yılda da temel enflasyon ana enflasyonun çok altındaydı. Kısacası, temel gösterge temelde bir şey göstermiyor; TCMB'nin olası 'sorun yok' açıklaması işe yaramaz.

Bu olası riske karşın, TCMB'nin faiz indirmesinin anlaşılır nedenleri var. Finansal istikrar açısından giderek sakıncası artan kısa vadeli yabancı fon girişlerini caydırmak istiyor. Ne var ki faiz indirimi tek başına bu sorunu çözemez. Kısa vadeli yabancı fon girişleriyle desteklenen çok hızlı kredi genişlemesine de çözüm bulmak gerekiyor. TCMB, bu soruna karşı 'ezber bozucu' biçimde zorunlu karşılık oranını arttırıyor.

Türkiye koşulları

Faiz indirimi ile zorunlu karşılık arttırımı politikası 'Türkiye'de koşullarında' çelişiyor. Zira faizi indirdiği düzeyde tutabilmesi için, TCMB'nin bankaların kısa vadeli fon ihtiyacını karşılaması gerekiyor. 'Türkiye koşullarında' vurgulamasının nedeni şu: Normal koşullar altında bir merkez bankasının haftalık vadede bankalara sattığı parayla bankaların uzun vadeli kredi açması beklenmez. O koşullar altında bir taraftan zorunlu karşılık oranını arttırarak bankaların kredi açabileceği fon miktarını kısıtlarsınız. Öbür taraftan bankaların kısa vadeli fon ihtiyacını giderirsiniz. Ortada çelişki falan olmaz.

Sorun şu ki mevduatın ortalama vadesi birkaç ay ile ölçülüyor Türkiye'de. Bu ortamda, bu kısa vadeli mevduattan oluşan fonlarla haftalık vadede TCMB'den alınan fonlar birbirlerinin yerine rahatlıkla geçebiliyorlar. Bu durumda da ezber bozan politika çelişkiye düşüyor. Oysa topa BDDK girse, ortadaki çelişki azalacak. Hiç çelişki kalmaması içinse siyasi otoritenin devreye girmesi gerekiyor. Bir de işin 'gırgır' tarafı var: Paçal fon maliyeti hesabı. Gelecek yazılarda ele almak üzere...

Bu köşe yazısı 01.02.2011 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayımlanmıştır.