'Nasıl artırılır'dan 'nasıl azaltılır'a
2.5 yıl önce, 'kredi nasıl arttırılabilir' diye kafa yorarken şimdilerde 'Merkez'in kararları nasıl etkin kılınabilir' diye düşünüyorum.
Bu iktisatçılar bir garip insanlar. Bir bakıyorsunuz kredi daralmasından şikâyet ediyorlar; finansal sistemin kredi açmaması nedeniyle ekonomilerin nasıl daralacağını anlatıp, işsizliğin ne denli yükseleceğinden dem vuruyorlar. Kredi daralmasını en önemli ekonomik sorunlardan biri olarak ilan edip çözüm yolları arıyorlar.
Hatırlarsanız, bu köşede 2008'in son dört ayında ve 2009'da çok sayıda yazı çıktı, Türkiye'deki kredi daralmasının nedenleri ve olası etkileri üzerine. Köşe yazarının elini tutan mı var? Bu köşenin yazarı da bir köşe yazarı olduğundan ellerinin serbest olmasından yararlanarak bir de çözüm önerileri sıraladı.
İktisatçıların açmazı
Kredi daralmasının nedenlerinden biri olarak, küresel krizin yarattığı belirsizlik ortamında, bankaların, kredi borçlularının geri ödeme yeteneklerinde keskin bir düşüş olacağını düşünmelerini ve bu nedenle kredi musluklarını kapatmalarını, gösterdi. İkinci bir neden de bankaların dışarıdan borçlanma olanaklarının azalmasıydı. Bu saptamalardan yola çıkarak açılacak kredilerin geri ödenmesini kısmen garanti eden bir fon kurulmasını ve bu fona bütçeden kaynak aktarılmasını önerdi.
Kredi daralmasından şikâyet eden iktisatçılar, biraz zaman geçmiyor ki bu sefer de hızlı kredi genişlemesinden yakınıyorlar. Bu hızın nasıl bir felaketle sonuçlanabileceği hakkında örnekler veriyorlar. Yakın tarihteki finansal krizlerin önemli bir kısmından önce çok hızlı kredi genişlemesi yaşandığına dikkat çekiyorlar.
Merkez bankası mafyası
Şu satırlar geçen kasımda dünyanın önde gelen üniversitelerinden birinde yapılan bir konferansta sunulan bir bildirinin ilk paragrafından alınma: "Krizlerin merkezinde kredi vardır. Hızlı kredi genişlemeleri bir sonraki keskin kredi daralmasının tohumlarını ekerler. Bu, geçmişteki finansal krizlerden, çılgınlıklardan ve paniklerden çıkarılan ana derstir. Son küresel krizde de büyük bir maliyet ödenmesi pahasına politika yapıcılara yeniden öğretilmiştir." Yazanlar yine 'merkez bankası mafyasından'. Bu seferki 'mafya üyeleri' İngiltere Merkez Bankası uzmanları (meraklıları Columbia Üniversitesi Kapitalizm ve Toplum Merkezi'nin düzenlediği 2010 konferansına bakabilirler).
Bu köşenin yazarı da bu tür çalışmalardan haberdar olduğu için çok hızlı kredi genişlemesinden ürküyor. Bu nedenledir ki, iki buçuk yıl önce, 'bankaların açtığı kredi miktarı nasıl arttırılabilir' diye kafa yorarken şimdilerde 'Merkez Bankası'nın son kararları nasıl daha etkin kılınabilir' diye düşünüyor.
Elbette, 'herkes kendi işine baksın' da diyebilirsiniz. Ama bu köşe yazarlığında neyi ele alırsanız o sizin işiniz oluyor anladığım kadarıyla; dolayısıyla da bakılması gerekiyor. Ben de bu 'gereği' yerine getirmeye çalışıyorum; başka bir amacım yoktur.
Bu köşe yazısı 19.03.2011 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayımlanmıştır.
