Nisan ayı ihracatımızın 2008 temmuz ayındaki ihracatımızın yüzde 92'si düzeyinde olduğu görülüyor. Etki henüz geçmedi.

Türkiye İhracatçılar Merkezi (TİM) nisan ayı ihracat verilerini açıkladı: Nisan ayı ihracatımız, nisan aylarına ait bir rekor kırarak 11.8 milyar dolar olmuş. Geçen yılın aynı ayına kıyasla ihracatımız yüzde 25.5 oranında artmış. Sevindirici bir gelişme. İhracattaki gidişata biraz daha yakından bakmak istiyorum; bir ay geriden giden TÜİK verilerini kullanacağım.

İhracatımız ağırlıklı olarak dolar ve euro cinsinden yapılıyor. Az miktarda sterlin ve lira karşılığında yaptığımız ihracat da var. Dolar-euro kurundaki oynamalar, euro karşılığında yaptığımız ihracatın dolar karşılığını da oynatıyor. Bu nedenle toplam ihracatı dolar cinsinden raporlamak, ihracattaki gelişmeleri maskeleyebiliyor. Elbette en doğrusu, hem böyle döviz kurundaki hem de ihracat fiyatlarındaki oynamalardan arındırarak bakmak ihracata. Farklı bir ifadeyle; kaç otomobil, kaç ton çelik satmışız gibi. Zor bir iş; yapmaya çalışan endeksler de var ama sonuç doyurucu değil.

Zirvenin yüzde 75'i

Bu nedenle dolar karşılığı yaptığımız ihracat ile euro karşılığında yaptığımız ihracatı ayrı alıyorum. Grafik 1'de 2007'nin başından bu yana her ikisinin de hareketleri yer alıyor. Grafiğin rahat okunabilmesi için aylık verilerde iki düzenleme yaptım: Her ayın karşısındaki değer, üç aylık ihracatın ortalaması. Mesela mart ihracatı, mart, şubat ve ocak aylarının ortalamasını yansıtıyor. İkinci olarak da krizden önce bu üç aylık ortalamaların aldıkları en yüksek değerler 100 olacak şekilde, diğer değerleri ayarladım.

Euro karşılığı yaptığımız ihracat (son üç ayın ortalaması) 2008'in temmuz ayında 3754 euro ile zirveye ulaşmış (grafikte 100). Aralık 2010, şubat ve Ocak 2011 değerleri, eski zirvenin biraz üzerindeler. Avrupa Birliği'ne ihracatımız, krizin olumsuz etkisini nihayet aşmış gibi görünüyor. Buna karşın, dolar cinsinden ihracatımız kriz öncesinde ulaştığı düzeyi mumla arıyor. Eylül 2008'de dolar karşılığı ihracatımızın son üç aylık ortalama değeri 6152 dolarmış (grafikte 100). Mart 2011'deki değer o zirve değerin yüzde 75'i kadar. 

2008'in yüzde 92'si

Peki, sadece nisan aylarına bakıldığında bir rekor olduğu belirtilen TİM'in Nisan 2011 ihracat verisi, ihracatta krizin etkisinin tümüyle geçtiğini gösteriyor mu? TİM, ihracat verilerini euro ve dolar olarak ayırmadan yayımlıyor; ihracatımızın sadece dolar karşılığı var. Yine son üç aylık ortalama rakamlara bakıldığında, nisan ayı ihracatımızın 2008'in temmuz ayındaki ihracatımızın yüzde 92'si düzeyinde olduğu gözleniyor. Krizin etkisi henüz tümüyle geçmemiş.

Bir de not: İktisat, İşletme ve Finans dergisinin Mayıs 2011 sayısı çıktı. Merkez Bankası'nın son kararlarının tartışıldığı özel bir bölüm var. İlk makale Merkez Bankası'nın ne yapmak istediğini anlatıyor. Erdem Başçı ve Hakan Kara tarafından kaleme alındı. Diğer iki makale ise kararlara eleştirel yaklaşıyor. İkinci makale benim, üçüncü makale ise Murat Üçer'in. Ücretsiz olarak derginin web sayfasından indirebilirsiniz bu makaleleri (http://www.iif.com.tr/index.php/iif).

Grafik 1: Dolar ve euro karşılığında yaptığımız ihracat: Ocak 2007-Mart 2011 (Endeks, üç aylık hareketli ortalamalar). Kaynak: TÜİK.

Bu köşe yazısı 03.05.2011 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayımlanmıştır.