Birkaç gün önce ABD Başkanı Barack Obama JOBS Yasası olarak da bilinen yeni şirketlerin hızlı başlangıç yapmasının sağlamasına ilişkin yasayı kabul etti. Finans krizinin başlangıcından bu yana olaylara bakma şeklimiz değişmektedir.

Yeni yasa, küçük ve orta ölçekteki işletmeler (KOBİ) için finansal raporlama ve denetleme gerekliliklerini ve tahvil piyasası uyum maliyetlerini azaltıyor. Yasa, KOBİ’lerin tahvil piyasasına girişini kolaylaştırmayı amaçlıyor. İşler biraz değişmiştir.

Yeni Türk Ticaret Kanunu ise tahvil çıkarsın çıkarmasın tüm KOBİ’ler için uyum maliyetini artırmaktadır. Bu fazlasıyla ironiktir. Bir Türkiye’deki uygulamaya bakın, bir de Amerika’dakine… Geçen hafta, Koreliler’in Yunanistan’ı kurtarma operasyonu nedeniyle kendilerini aldatılmış hissettiklerini yazmıştım. Benzer şekilde sıkı bir bankacılık sektörünün hüküm sürdüğü bir ülkenin vatandaşı olarak ben de JOBS Yasası yüzünden kendimi kandırılmış hissediyorum.

Allah aşkına, bu finans kabusunun nasıl başladığını hiç kimse hatırlamıyor mu? Medeniyetimizin merkezinde yer alan devletler, bankaların bilançoları karşılaştırılamasın diye finansal raporlama ve denetleme standartlarını gevşetmiştir. Finansal varlıklar kolektif piyasalar yerine kurum içinde fiyatlandırılmaya başlayınca bankaların bilançolar güvenilmez hala gelmiştir. Tabii, biz bunu sonradan öğrendik. Bankalar birbirleriyle işlem yapmaya bu nedenle son vermiştir. Böylelikle merkez bankaları tek likidite kaynağı haline gelmiş ve pek çok banka iflasa sürüklemiştir. Tüm bunlar başımıza gevşek raporlama ve denetleme atmosferinin ortama hakim olmasına izin verilmesi ve tahvil fiyatlamasının enformasyon sahibi aktörlerin tarafından yapılması yüzünden gelmiştir.

Standartları gevşetmenin kötü bir karar olduğunu artık hepimiz biliyoruz. Finans piyasalarında enformasyon sahibi olan ve olmayan aktörler varsa, raporlama gereklidir. Hatta, enformasyon sahibi olanlar bile raporlara ihtiyaç duyabilir. Aksi takdirde, şehir şebeke suyuna kanalizasyon suyu sızar. İşte, son finansal kriz de tam olarak bu nedenle başlamıştır. Son finansal krizin sebebi sadece yüksek faizli subprime kredileri değildi. Bu kredilerin basit raporlama ve denetleme standartlarıyla izlenmesi de krizin sebepleri arasındaydı.

Krizin başında hepimiz bankacıları suçladık. Hükümetlerin doğal tepkisi düzenleme aparatının güçlendirilmesi oldu ve ilk tepki olarak 2009 Volcker Kuralı doğdu. Uyum maliyetleri o zamandan beri artmaktaydı. Ancak bu eğilim JOBS yasası ile birlikte değişmektedir. Yasanın amacı halkın parasının kullanılmasıyla ilgili düzenleyici standartlarını sıkılaştırmak değil, KOBİ’ler için standartları esnetmektir.

Kendimi aldatılmış hissetmemin nedenine gelince, Türkiye kamuyu aydınlatmaya ilişkin kuralları iyileştirmeye ve şirket hesaplarını daha şeffaf hale getirmeye çalışmaktadır. Yeni Ticaret Kanunu da bunu sağlamaktadır. Öte yandan, Amerika KOBİ’ler uyum maliyetlerinin düşürülmesi adı altında halkın parasını kullanabilsin diye şeffaflığı azaltmayı tercih etmektedir. İster inanın ister inanmayın, JOBS Yasası’nın anlamı budur. 

İşler biraz değişmiş, öyle değil mi?

Bu köşe yazısı 07.04.2012 tarihinde Hürriyet Daily News'te yayımlanmıştır.