ÜFE-TÜFE: Var mı Vaka-i Polisiye?
Nisan ayında üretici fiyatları (ÜFE) 2020 Nisan ayına kıyasla %35,2 oranında arttı. Oysa aynı dönemde tüketici (TÜFE) enflasyonu %17,1 oldu. İlki, ikincisinin iki katı. Bir gariplik var mı bu işte? Hayır yok. Yok, ama bir uyarı veriyor ÜFE değerleri.
Gariplik yok, çünkü bu tip farklılıklar yeni değil; ÜFE ve TÜFE yayınlandığından beri gözleniyorlar. Üstelik sadece ÜFE artarken gözlenmiyor; düşerken de gözleniyor bu farklılaşma. Mesela, Eylül 2019’da ÜFE enflasyonu %2,4’e, bir sonraki ay ise %1,7’ye kadar düşmüştü. Oysa aynı aylarda tüketici enflasyonu %9,3 ve %8,6 olarak gerçekleşmişti. Hatta Nisan-Ağustos 2009’da üretici fiyatları hep düşmüştü (negatif enflasyon). Oysa tüketici enflasyonu o dönemde en düşük %5,2 oldu. ÜFE her zaman çok daha fazla dalgalanıyor. TÜFE’deki dalgalanma boyutu ise daha düşük. Her iki gösterge ile ölçülen enflasyon oranlarının Ocak 2004 – Nisan 2021 dönemindeki hareketlerinin yer aldığı grafik bu olguyu net biçimde gösteriyor.
Kısacası, son açıklanan veride bir gariplik yok. Dolayısıyla ortada ‘polisiye’ bir durum da yok. Yayınlandıklarından beri gözlenen bir olgu söz konusu. Asıl önemli konu şu: Üretici fiyatlarında son aylarda keskin bir artış var. Bu eğilim tüketici enflasyonuna da yansıyacak mı? Farklı bir ifadeyle, zaten oldukça yüksek olan tüketici enflasyonu daha da artacak mı? Soruyu yanıtlamak için, görselliğin (grafikteki hareketlerin) ‘büyülü’ dünyasından çıkıp teknik bir analiz yapmak gerekiyor. Bir basit analiz şu: ÜFE enflasyonundaki hareketlerin geçmiş değerlerinin TÜFE enflasyonundaki hareketlerin bugün ve ileride alacağı değerleri tahmin etmeye yardımcı olup olmadıklarına bakmak. Böyle bakınca, yukarıdaki soruya verilecek yanıt ‘evet’ şeklinde oluyor. Bir diğer teknik çalışma sonucunu da twitter dünyasında dün sohbet ederken Hakan Kara Hoca iletti. Buna göre, üretici fiyatlarının imalat sanayi alt kalemindeki değişimlerin hem geçmiş hem de bugünkü değerleri, temel tüketici enflasyonundaki (D göstergesindeki) hareketlerin bugünkü değeri üzerinde belirleyiciler. Dolayısıyla, ilerisi için yine aynı çıkarsamayı yapmak mümkün. Bir süre daha tüketici enflasyonu yükselecek.
Bu köşe yazısı 06.05.2021 tarihinde Dünya Gazetesi'nde yayımlandı.
