TCMB Başkanı'nın bakanlar kuruluna yaptığı 12 Mayıs 2008 tarihli sunumda, doğal olarak enflasyon üzerinde duruluyor. TCMB bu koşullar altında neyi yapabileceğini açık bir dille ortaya koymuş ve bunu yapmaktaki kararlılığının da altını çizmiş ama bizlerden de sabırlı olmamızı istiyor.

Enflasyonu düşürmenin zaman alacağı, en azından orta dönemli bir süreç olarak görülmesi gerektiğini de söylüyor ve diyor ki: "Para politikası orta vadede fiyat istikrarı hedefine odaklanmaktadır ancak içinde bulunulan konjonktür göz önüne alınarak bu hedefe ulaşma süresi ile ilgili katı bir politika izlenmeyecektir. Zira arz şoklarından kaynaklanan enflasyon artışına sert tepki verilmesi iktisadi faaliyette ve göreli fiyatlarda arzu edilmeyen dalgalanmalara yol açabilecektir. Bu nedenle enflasyonun 2009 yılının sonunda hedefin üzerinde gerçekleştiği bir çerçeve öngörülmektedir. Merkez Bankası, belirsizliklerin ve risklerin arttığı bu dönemde, enflasyonu kontrol altında tutacak ve orta vadede hedefe yakınsamasını sağlayacak, fiyat istikrarı konusunda elde edilen kazanımların korunmasına odaklı politikalar izlemeye devam edecektir."

TCMB'nin bu sunumunda önemli gördüğüm iki nokta var: Bunlardan ilki, para politikası yoluyla etkilenemeyecek fiyatların enflasyon üzerindeki etkisinin artmış olması. Sunumdaki ifadeyle  "...para politikasının etki alanı dışında kalan kalemlerin yıl sonu enflasyonuna katkısı 2004-2006 döneminde yüzde 51 iken 2008 Nisan ayında yüzde 71'e yükselmiş" olması. Bu kategoriye hangi tür fiyatlar giriyor? Sunumda bunun yanıtı "Gıda, enerji, yönetilen/yönlendirilen fiyatlar" olarak verilmiş. TCMB bunu mazeret bulmak için söylemiyor. İçinde bulunduğumuz koşullar böyle! Bu, para politikasının enflasyon üzerindeki etkisinin sınırlı kalması anlamına geliyor. Bunu giderecek politika tasarlamak kolay bir iş değil. Ancak TCMB'nin yönetilen/yönlendirilen fiyatlara dikkati çekmesi de bir uyarı olarak alınmalı. Bu fiyatların belirlenmesinde siyasal kaygılar önem taşıyor. Bu söz konusu fiyatlardaki ayarlamaların bazen geciktirilip toptan yapılması şok etkisi yapıyor, fiyat dalgalanmalarına yol açıyor. TCMB'nin bundan kaçınmak gerektiğini ima ettiğini düşünüyorum. Öte yandan bu tür mal ve hizmetlerin sunumunda verimlilik artışlarına önem verilmesi gerektiği de açık. Bu da TCMB'nin mikro düzeyde yapısal düzenlemeler yapılması gereğine ilişkin görüşünün önemli bir gerekçesi.

İkinci nokta enflasyonu düşürmenin maliyetiyle ilgili. TCMB bu açıklamasıyla önümüzdeki dönemde enflasyonu düşürmenin toplumsal maliyetinin ciddi olabileceğini, bu nedenle de bazı politika seçeneklerinin artık yapılabilir olmaktan çıktığını söylüyor. Bu açıklamanın iki yönü var. Bir kere TCMB enflasyonun kolayca, kendiliğinden ve bizlere hiçbir maliyet yüklemeden düşeceği gibi bir düş kurmaktan vazgeçmemizi öğütlüyor. İkinci yön ise olumlu bir bakışı yansıtıyor. TCMB, bazı eleştirenlerin iddialarının tersine, bu toplumsal maliyetin ne kadar olacağı, ne biçimde ortaya çıkacağı gibi sorulara kayıtsız olmadığını, tam tersine karar alırken bunları hesaba kattığını söylüyor. Örneğin, TCMB'nin "istihdam artışı sağlamak" diye bir görevi yok. Ama bu "fiyat istikrarını sağlarken alınacak kararların istihdam üzerindeki etkilerini göz önüne tutmayı" dışlamıyor. Enflasyon hedeflemesi yaklaşımı da zaten bunu öngörüyor. TCMB bizlere, daha önce de yaptığı gibi, bundan sonra da bu noktaya dikkat edeceği sözünü veriyor. Hükümete düşen ise maliye politikasını enflasyonu düşürmenin toplumsal maliyetini azaltacak ve kalan maliyeti hakkaniyete uygun olarak çeşitli toplumsal gruplar arasında dağıtacak biçimde yürütmek. Sanıldığından zor bir görev!

Bu yazı 23.05.2008 tarihinde Referans Gazetesi'nde yayınlanmıştır.