TOBB - Tarım Satış Kooperatifleri Birliklerinin Faaliyet Gösterdikleri Temel Ürünlerde Mevcut Durum Değerlendirmesi ve Kuruluşların Rolü

Tamamlanmış proje / Pilot çalışma: (Nisan 2012 - Temmuz 2012)

Finansman kaynağı: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)

Proje,  pamuk, yağlı tohumlar, zeytin, çekirdeksiz kuru üzüm, kuru incir, fındık gibi temel tarım ürünlerin üretilmesi, sanayisi ve ticareti konusunda kilit öneme sahip olan Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri’nin faaliyetlerine konu olan ürünlerdeki mevcut durumu, Birliklerin zaman içerisinde  uyguladıkları farklı destek ve finansman modellerinin üreticiler üzerindeki etkilerini ve Birliklerin mali ve idari yapı olarak ne derecede sürdürülebilir olduklarını ortaya koymayı hedeflemiştir. Böylelikle, önümüzdeki dönemde söz konusu kuruluşlar konusunda uygulamaya konulacak politikaların doğru bir şekilde tasarlanmasına katkıda bulunulması ve ülkemizdeki temel tarım ürünleri üretiminin sürdürülebilir bir yapı içerisinde geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, ilk aşamada pilot uygulama olarak ayçiçeği ve ayçiçeği yağı üretimin ele alınması ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü personeli ile birlikte yürütülen bu çalışmada ortaya konulan analiz çerçevesinin diğer ürünlere de uyarlanması planlanmıştır. Pilot çalışmada aşağıdaki adımlar izlenmiştir:

• Ayçiçeğindeki mevcut durumun 4 eksende (üretim faktörlerindeki durum, stratejiler ve rekabet ortamı, iç ve dış talep koşulları ve ilgili ve destekleyici sektörler) derinlemesine incelenmesi;
• Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri'nin Türkiye’de ayçiçeğinin yetiştirilmesi ve ayçiçeği yağının üretilmesindeki önem ve rolünün tespit edilmesi, uygulanan farklı destek mekanizmalarının etkilerinin belirlenmesi;
• Birliklerin mali ve idari yapılarının incelenerek sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulabilmelerine yönelik önlemlerin değerlendirilmesi;
• Yurtdışı örneklerinin de incelenmesiyle kooperatifler ve birliklerle ilgili iyi uygulama örneklerinin ortaya çıkarılması;
• Böylelikle kooperatif ve birliklere ilişkin oluşturulacak yeni politikaların bilgi içeriğinin artırılması.

Proje kapsamında sunulan hizmetler:

• Türkiye’de ayçiçeği yağı üretiminde, tohum yetiştirilmesinden rafine yağın pazarlanmasına kadar olan zincir içerisinde dünya ile karşılaştırmalı olarak veri analizi yapıldı.
• Ayçiçeği üretiminde birliklerin rolünün daha iyi anlaşılabilmesi ve sürdürülebilirliklerinin analizi için bu alanda faaliyet gösteren Karadeniz Birlik ve Trakya Birlik'e saha ziyaretleri gerçekleştirildi.

Ayçiçeği üretiminde sürdürülebilirliğin sağlanmasında gerekli önlemlerin alınabilmesi için; ayçiçeğinin yetiştirilmesinde ve ayçiçeği yağı üretiminde mevcut durum analizini, Birliklerin ayçiçeği yağı değer zincirindeki farklı aktörler ve paydaşlar üzerindeki rolü ve etkisini,  ayçiçeği yetiştirilmesi ve ayçiçeği yağı üretimindeki iki Birliğin (Karadenizbirlik ve Trakyabirlik) mali ve idari yapılarının incelenmesini içeren bir rapor hazırlanmıştır.