Üzerinde bir süredir çalıştığım akademik çalışma makaleye dönüştü, gönderilecek yerlere gönderildi. Yenisine başlayana kadar birkaç gün ara verip, işteki ve evdeki çalışma masalarını toplamak, kullanılan makaleleri ve müsveddeleri dosyalamak, makaleden ve hesaplamaların olduğu bilgisayar programlarından birer kopya almak ve tabii ki biraz dalga geçip kafayı dinlendirmek gerekiyor.

Çalışma programı iddialı çünkü. Finansal krizler üzerine kitap yazma projesini hayata geçirme zamanı, birkaç eski çalışma yeniden düzenlenecek, yeni ders dönemi başlıyor, bir tane ders verilecek, TEPAV'daki araştırma konularının bazılarına da 'vaziyet' etmek gerekiyor. Erdal'ın Kıbrıs'tan dönmesine az kaldı ama oralarda havalar ısınmıştır; rehavete kapılmış olabilir, onu ve Gülbin'i harekete geçirip geçen yıl yarım bıraktığımız çalışmayı da tamamlamak lazım.

Dinlenmenin bir yolu da internette dolaşıp, meslektaşlar neler yapıyorlar diye bakmak.
Mesela kriz üzerine neler yazmışlar son günlerde? Böyle internette dolaşırken dün akşam (http://www.voxeu.org) sayfasında Büyük Bunalım ile son krizi karşılaştıran kısa bir yazıya rastladım (Eichengreen ve O'Rourke kaleme almışlar).

Altı tane göstergeye bakıyorlar: Dünya üretimi, dünya ticaret hacmi, dünya hisse senetleri endeksinin gelişimi, büyük merkez bankalarının faiz politikaları, büyük ülkelerdeki parasal genişleme ve yine bu ülkelerdeki maliye politikası. Karşılaştırma ekonomik faaliyet hacminin düşüşe başladığı noktadan sonraki dönem için yapılıyor: Nisan 2008'den bu yana geçen süre (çalışmada dokzuz ay var) ile ağustos 1929'dan sonraki dönem (dokuz ay ve sonrası) üzerinde durulan dönemler.

Basit bir grafiksel analizden yola çıkıp, önemli bir soru sormak ve bu sorunun yanıtının peşine düşmek fırsatını yakalamak hemen mümkün oluyor. Dünya üretimi, dünya ticaret hacmi ve dünya hisse endekslerindeki düşüş her iki dönemde de aynı şiddete gerçekleşmiş. Şüphesiz Büyük Bunalım dokuz ay sürmüyor; şiddetleniyor ve ancak uzun bir süre sonra dünya ekonomileri toparlanıyor.

Zaten sözünü ettiğim kısa makalenin geldiği nokta da o: Bundan sonrası Büyük Bunalım'a benzeyecek mi? Ekonomiler daha da daralacak mı? Buna ışık tutmak için diğer üç göstergeye bakıyor yazarlar. Yani, o dönemdeki politika tepkisi ile şimdiki politika tepkisi arasında benzerlik ya da farklılık var mı?

Evet, büyük farklılık var politika tepkisinde: Hem para politikası hem de maliye politikası talebi artırmak üzere o zamankine kıyasla çok daha gevşek: Büyük ekonomilerde faizler neredeyse sıfır düzeyine yaklaştı, parasal genişleme o zaman göre çok daha fazla, mali genişleme de. Peki, bu sık sık sorulan sorunun yanıtını veriyor mu: Yani, 'En kötüyü geride bıraktık mı?' Onlar bu sorunun yanıtını 'gelecek programa' bırakmışlar, ama verecekleri yanıtın 'açık bir evet' olacağını sanmıyorum. Olsa olsa birkaç ay öncesine kıyasla daha umutlu olacaklardır.

Neyse, onların ne söyleyeceği hakkında falcılık yapmaya gerek yok. Birkaç gün sonra ne yazacaklarına bakar, meramlarını anlarız.Oysa aynı çerçevede bizim buraları ele alınca söylenecekler ne kadar da kısıtlı: Dördüncü-beşinci falan derken çok sayıda tedbir paketi açıklandı 'gibi yapıldı. Sahi, üretimdeki baş aşağı gidişi durdurmak için Merkez Bankası'nın yaptıkları dışında dişe dokunur ne yaptık biz?

Bu yazı 09.04.2009 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.