Türkiye, komşusu olduğu bölgede daha fazla etkileşim sağlamak ve imkanlarını tam anlamıyla kullanabilmek için Karadeniz bölgesinde çok türlü taşımacılık ağları tasarlamalıdır.

Rusya, Türkiye, Ermenistan, Gürcistan, Azerbaycan, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya’nın ortak özelliği nedir? Hepsi de 1992 yılında kurulan Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (KEİT)’e üyedir. Bana sorarsanız, KEİT işlevini yerine getirmemektedir. Üye devletlerin ekonomileri hem yapısal olarak, hem de gelişmişlik düzeyi açısından farklılık göstermektedir.

Tek ortak paydaları hiçbirinin ne birbirleriyle, ne de dünyayla bağlantılı olmamasıdır. Bu durum Orta Asya ülkeleri için de geçerlidir. Son zamanlarda bağlantısallığın bölgesel ekonomik ve sosyal dönüşüm açısından önemi üzerine düşünüyorum. Bana kalırsa, Karadeniz bölgesinin de ihtiyacı olan budur. Bu bağlamda, Rusya Devlet Başkanı Dmitriy Medvedev’in Ermenistan’da fiziksel ve sanal altyapıyı geliştirmeye ihtiyaç olduğu hakkındaki açıklamaları beni oldukça memnun etti. Bağlantısallık hakkındaki tartışmaların başlatılması gereken ülke kesinlikle Ermenistan’dır.

Dilerseniz Medvedev’in açıklamalarının altını çizerek başlayayım. Medvedev, Ekim ayında Rusya’nın Ermenistan’a yatırım planlarına ilişkin bir soruya cevaben şöyle dedi:

“Altyapı projelerinin Ermeni dostlarımız için ne kadar önemli olduğunun farkındayız. Hem fiziksel hem sanal altyapı projelerinin…. Umuyoruz ki ortak çabayla ve diğer ülkelerin de yardımıyla Ermenistan’ın daha modern ve belki de tamamen yeni bir iletişim sistemi kurmasını sağlayabiliriz.”

Bu yorumlar üç açıdan yeni bir bölgesel işbirliği çerçevesi çizmektedir. İlk olarak, Medvedev Ermenistan’ın hem ülke içerisinde, hem de dışarıyla bağlantı kurmasını sağlayacak projelerden bahsetmektedir. Bu oldukça iyi bir fikirdir. İkinci olarak, Ermenistan’daki demiryolu sistemi Rusya’ya ait olduğundan, Ermenistan için tasarlanan tüm altyapı projeleri Moskova’da planlanmak zorundadır. Bu da Medvedev’in bol keseden konuşmadığını; söz konusu altyapıyı sağlama kapasitesine gerçekten sahip olduğunu gösterir. Bu çok daha önemlidir. Üçüncüsü, Medvedev diğer ülkelerin de çalışmalara dahil olmasından bahsetmektedir.

Ermenistan’ın bölgeyle ve dünyayla bağlantısını sağlamak Türkiye’nin de politika öncelikleri arasında olmalıdır. Türkiye açısından, Ermenistan ile Azerbaycan arasında güçlü bir kara bağlantısı kurulması Rusya piyasalarına ve ötesine erişim anlamına gelir. Bugünün konteynır trenleri yarının boru hatları olabilir. Bu ise, kesinlikle şahane bir fikirdir.

Bağlantısallık bölgesel ekonomik ve sosyal dönüşüm açısından oyunu değiştirebilecek güçtedir. Geçmişte, iç bölgelerde kara bağlantısı sadece nehirlerle sağlanıyordu. Amerika Birleşik Devletleri bu açıdan oldukça şanslıydı. Bugün, bağlantı sağlamak için altyapı; yollar, demiryolu ağları, havaalanları, limanlar, telekomünikasyon olanakları gerekmektedir.

Bu saydıklarım titizlikle hazırlanmış ulaşım koridorlarıdır. Bugün, Türkiye kuzeyindeki ülkelere erişmek için böyle olanaklardan faydalanma konusunda ciddi sıkıntılar çekmektedir. Türkiye, komşusu olduğu bölgede daha fazla etkileşim sağlamak ve imkanlarını tam anlamıyla kullanabilmek için Karadeniz bölgesinde intermodal taşımacılık ağları tasarlamalıdır. Ekonomiler karşılıklı etkileşimle değişir.

Ülkenin tüketim ürünleri sepetini değiştirmek ekonomik yapıyı değiştirmenin başlangıç noktasıdır. Mal ve hizmet ihraç ederken, aynı zamanda endüstri ihraç etmeye de başlarsınız. Bu açıdan, Karadeniz bölgesine bakınca bölge ülkelerinin farklı ve bu sayede tamamlayıcı ekonomik yapılarının gerçek bir nimet olduğuna inanıyorum.

Naif bir iktisatçı olarak, ortak refah artırma projeleri ile toplumları birbirine bağlayarak daha elverişli bir ortam oluşturabileceğimiz bir çağda yaşadığımıza inanıyorum. İster donmuş, ister yumuşamış olsun; tüm ihtilaflar daha elverişli bir atmosferde çözülebilir. Bağlantısallık, iyidir.

Bu köşe yazısı 03.12.2011 tarihinde Hürriyet Daily News'te yayımlanmıştır.