2020’de Türkiye ekonomisi
Birkaç yazı ekonomimizin 2020’de nasıl bir seyir izleyebileceğini tartışacağım. Bunu yapabilmek için önce 2019’a ilişkin bazı grafikler veriyorum. İlk grafikte reel GSYH, yatırım harcamaları ile özel tüketim harcamalarının 2018’in ilk çeyreğinden bu yana hareketleri yer alıyor (2018’in ilk çeyreği=100 olacak şekilde endeks haline getirilmiş mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış veriler). Ekonomik daralma 2018’in ikinci çeyreğinde başlıyor. Hem GSYH hem de özel tüketim 2019’un ilk çeyreğinden itibaren toparlanıyor. Yatırımda ise henüz bir iyileşme yok. Soru: GSYH’deki dalgalanma şiddeti neden diğer iki değişkendekinden az?
Yatırımın tüketimden daha şiddetli daralması zaten çoğu ekonominin karakteristik bir özelliği. Bunda bir gariplik yok. Ama GSYH dalgalanması özel tüketime göre de çok sınırlı. Bunda da bir gariplik yok. Sorunun yanıtı ikinci grafikte: Hem kamu tüketimi hem ihracat aynı dönemde büyümeye hep olumlu katkı verdiler. Muhtemelen kamu yatırımı da aynı katkıyı verdi; dolayısıyla özel yatırım harcamaları daha şiddetli azaldı. Ama yatırım verisi artık bu ayrıntıda yayınlanmadığı için bu sadece bir varsayım.
Soru şu: GSYH’de 2019’un başından itibaren gözlenen toparlanma eğilimi 2020’de de devam eder mi? Bu soruyu yanıtlayabilmek için önce şu soruları yanıtlamak gerekiyor: Özel tüketim artışı sürer mi? Kamu tüketimi aynı olumlu katkıyı vermeye devam eder mi? İhracatımız aynı performansı gösterir mi?
Bu soruların yanıtları ise bu alt kalemlerdeki gelişmelerin arkasındaki temel nedenlere inmek ile mümkün. Mali alanımızı, kredi arzındaki artışı ve ihracat yaptığımız ülkelerin durumunu incelemek gerekiyor. Salı günü devam edeceğim.
Grafik 1: Resesyon ve toparlanma: 2018Ç1-2019Ç3
Grafik 2: İhracat ve kamu tüketimi: 2018Ç1-2019Ç3
Bu köşe yazısı 19.12.2019 tarihinde Dünya Gazetesi'nde yayımlandı.
