Tayvan: Küresel Gerilimin Merkezindeki Ada Değerlendirme Notu / Gülru Gezer

Tayvan Meselesi

Tayvan adası 17. yüzyılda ilk önce Hollanda’nın, bilahare Çin’in, 19. yüzyılda da Japonya’nın hakimiyetine geçti. İkinci Dünya Savaşı’nın hemen ertesinde, 1945 yılında Kuomintang (Çin Milliyetçi Partisi) liderliğindeki Çin Cumhuriyeti adayı ele geçirdi.

Çin ana karasında gerçekleşen iç savaşta Çan Kay Şek liderliğindeki Kuomintang güçleri ile Mao Zedong önderliğindeki Çin Komünist Partisi (ÇKP) arasındaki mücadelede ÇKP’nin egemen gelmesiyle Çan Kay Şek 1949 yılında ABD’nin VII. Filosu’nun yardımıyla Tayvan Adası’na çekildi ve 1912'de kurulan "Çin Cumhuriyeti" iktidarının adada devam ettiğini ileri sürerek, geçici hükûmet kurdu. Muzaffer komünistler ise, 1 Ekim 1949 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etti.

1952 yılında Japonya San Francisco Anlaşması’yla Tayvan adası üzerindeki tüm haklarından feragat etti. Çin, 1970’li yıllara kadar uluslararası platformlarda Çin Cumhuriyeti tarafından temsil edildi. NATO üyesi ülkeler Çin Cumhuriyeti’ni Çin’in temsilcisi olarak tanırken, Sovyetler Birliği ve eski Doğu Bloku ülkeler Çin Halk Cumhuriyeti’ni Çin’in temsilcisi olarak görüyorlardı. Bu nedenle bu zaman dilimi “iki Çin dönemi” olarak nitelendirildi.

Değerlendirme notunun tamamına erişmek için tıklayınız.