Ankara'da suratların giderek asıldığı şu günlerde iki tane ilginç haber çıktı. İlginçliklerinin yanı sıra eğlenceli unsurlar da taşıyorlar. Haftaya başlarken gelin bu iki habere kısaca bakalım. Birincisi içeriden: Adet olduğu üzere Merkez Bankası'nın (MB) para politikası hakkında bir bakanımız açıklamalarda bulundu. Bu açıklamalar yine adet olduğu üzere MB'nin faiz haddini yüksek bir düzeyde tutması nedeniyle iç talebin ve dolayısıyla satışların yeterli bir düzeyde olmadığı hakkındaydı. Bu tür açıklamalara çok farklı açılardan bakılabilir. Bir bakış biçimi şu: MB'nin bağımsızlığının ne derece önemli olduğunu ve bunun da yetkililer indinde kabul gördüğünü gösteriyor. Cidden... Cidden, çünkü dönüp seçmenlere şu söylenebiliyor: "Tamam, faizlerin yüksekliği nedeniyle 'piyasalarda yaprak kımıldamağından' şikâyet ediyorsunuz. Ama faizlere MB karar veriyor. MB de bağımsız; onun işine karışamıyoruz. Eğer bağımsızlığını ortadan kaldıracak olursak tüm ekonomi karışır, daha zor durumda kalırsınız. Bunun yerine biz onları hep uyarıyoruz. Umarız uyarılarımızı dikkate alırlar." Muhtemelen "MB de bağımsız" kısmından sonrası söylenmiyor. Biraz güçsüzlük belirtisi olarak algılanmasından korkuluyor olunabilir.
Eğlenceli bir 'oyun' oynanmış oluyor böylelikle. Hükümet üyeleri ekonomik programlarına yönelebilecek okların hiç olmazsa bir kısmını savuşturabiliyorlar, hem de bir 'yan ürün' olarak MB'nin bağımsızlığını tescil ediyorlar. Üstelik bu 'oyun' sadece Türkiye'de de oynanmıyor. Çoğu ülkede sahne alıyor. Naçizane tavsiyem, bu tür açıklamalara öyle önemli anlamlar yüklememektir. İkinci haber Arjantin'den: Yeni bir fiyat endeksi oluşturmuşlar. Eski endeks ile kıyaslandığında bu endekste kapsanan mal sayısı yarıya (440'a) düşmüş. Meyve, sebze ve giyim gibi malların endeksteki ağırlıkları mevsimlere göre değişiyormuş. Buraya kadar bir ilginçlik yok. Haberin yalancısıyım, ilginçlik şu: Eğer bir malın fiyatında keskin bir artış olursa, o ayın endeksinden hemen çıkarılıyormuş o mal. Bu tür mallara 'sıfır' ağırlık verilmesine bir de akılcı neden bulmuşlar. Tüketicilerin, fiyatları hızla artan malları satın almak yerine fiyatları o kadar artmayan mallara yöneleceklerini, ya da tüketimlerini erteleyeceklerini ileri sürmüşler. Aslında teorik açıdan bakınca makul bir açıklama. Özellikle kriz dönemlerinden sonra tüketicilerin daha düşük kalitede ve dolayısıyla daha düşük fiyattaki mallara yöneldiklerini gösteren çalışmalar var. Böylelikle en azından bazı malların (gıda, temizlik gibi) tüketimi miktar olarak düşmemiş oluyor, ama parasal harcama değeri belli bir düzeyde tutulabiliyor. Yaptığınıza destekler mahiyette teorik açıklama da getirebilseniz son tahlilde kamuoyunu 'cinlik' yapmadığınıza ikna etmeniz gerekiyor. Arjantin'de mayıs ayı için beklenen enflasyon oranı yüzde 1 düzeyindeymiş. Oysa yeni endekse göre fiyat artışı yüzde 0.6 düzeyinde gerçekleşmiş. Hem ekonomi basınının hem de yabancı mali yatırımcıların ağzı torba değil; büzemiyorsunuz. Bu farklılığı yeni endeksin oluşturma biçimindeki 'cinliğe' bağlamışlar.

Bu yazı 16.06.2008 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.